"Zo zit dè in Oeteidonk"
Burgervaojer 'Peer' over carnaval Den Bosch:
Carnaval is een mondiaal feest dat op veel plaatsen in Nederland wordt gevierd. Je
denkt daarbij onwillekeurig aan prinsen, raden van elf en veel alaaf-geroep. Dat beeld
klopt ook aardig, tot je in 's-Hertogenbosch, pardon, Oeteidonk komt. Daar wordt car
naval op een dusdanig eigen en originele manier gevierd, die je maar op weinig plaat
sen tegenkomt. Om u daarover te informeren, interviewden twee Bossche collega's de
'Peer', tijdens carnaval de Burgemeester van Den Bosch.
Heineken-collega en ras-Oeteldonker Cees Voermons (links) proost met de Peer
Peer, waar komt jouw ambt vandaan?
"Burgervaojer is het oudste ambt in Oeteidonk en
vanaf het ontstaan van Oeteidonk in 1882 draagt
de burgervaojer de naam 'Peer vaan den
Muggenheuvel'. Muggenheuvel verwijst spottend
naar de Mugheuvel, een stuk grond in Den
Dungen dat in het bezit was van de familie van de
toenmalige bisschop, Mgr. Godschalk, die tevens
fel anti-carnaval was. De toevoeging tot den
Bobberd werd in 1992 door Z.K.H. Prins Amadeiro
XXIII toegekend aan de Peer. Overigens heeft pas
in 1883 een telg uit het geslacht der Amadeiro's
voor de eerste keer Oeteidonk bezocht."
hun verenigingskleding. Aan het hoofd van de
geminte staat de burgervoajer, Peer vaan den
Muggenheuvel tot den Bobberd, ik dus. Ik word
bijgestaan door m'n assessor (wethouder) Kees
Minkels en de Geminteraod. Driek Pakoan is
m'n veldwachter. Vroeger zorgde die voor het
'afhaauwen van het vrollie (vrouwvolk)' bij m'n
sjees, maar tegenwoordig leen ik hem voor dit
doel uit aan de Prins. De Hoogheid wordt bij
zijn bezoek aan Oeteidonk vergezeld van zijn
Adjudant en 't Gevollug, dat bestaat uit tien
Generaals onder aanvoering van een
Korporaal."
Het basisidee achter het Bossche carnaval is de
metamorfose van een stad die voor drie dagen
verandert in een dorp met een paar eigen nota
belen en verder alleen maar boeren en durskes.
Het fictieve dorp Oeteidonk is het toneel voor een
parodie op de dagelijkse maatschappelijke toe
standen in 's-Hertogenbosch. Het unieke feest
wordt al sinds 1882 georganiseerd door de
Oeteldonkse Club. Om er achter te komen hoe het
in Oeteidonk 'officieel' in elkaar zit, stelden we de
Peer een aantal vragen. Tijdens dat gesprek op de
Oeteldonkse Hofbrouwerij, voor u H/Bosch, voltrok
zich de metamorfose van Piet Lathouwers,
manager van een groot automobielbedrijf, in Peer
vaan den Muggenheuvel tot den Bobberd, voor
het veertiende jaar burgervaojer van Oeteidonk.
gondische. Het Rheinlandse carnaval speelt
zich voornamelijk binnen af met pronkzittingen,
prachtige kostuums, alaaf-roepen en tonpra
ters. Oeteidonk viert het Bourgondische straat
carnaval en de carnavalsvierders 'dweilen' van
café naar café. Zonder pronkzittingen, tonpra
ters en vooral zonder alaaf! Een heel belangrijk
verschil is dat Oeteidonk een duidelijke struc
tuur heeft waarin iedereen zijn of haar rol
speelt. Ons durp wordt met carnaval bevolkt
door boeren en durskes. Traditioneel dragen de
boeren een blauwe kiel met een zakdoek in de
Oeteldonkse kleuren rood, geel en wit. De
durskes gaan gekleed in Meijerijse boerinnen-
kleding. Veel boeren en durskes zijn verenigd in
clubkes en meziekskes en dragen met carnaval
Wat is het verschil tussen het gewone car
naval en het Oeteldonkse carnaval?
"Je hebt in Nederland twee richtingen in het
carnaval: het Rheinlandse en het Bour
Wat doe je zoal als burgervaojer?
"Vanaf 11 november tot aan carnaval moet de
Peer z'n durp warm maken voor carnaval, want
als op zondag de Hoogheid op het station aan
komt, moet alles klaar zijn voor een feestelijke
ontvangst. Z'n bezoek aan Oeteidonk kun je
vergelijken met de bezoeken die de koningin op
Koninginnedag brengt aan welke plaats dan
ook, met ontvangsten door de burgemeester en
rondleidingen door de gemeente. De Peer is in
Oeteidonk de boerengastheer van de Prins en
leidt de Hoogheid gedurende drie dagen rond in
z'n geminte. Het Oeteldonkse carnaval is een
spel vol contrasten. Kijk maar naar de rol van
de Prins en de Peer. De Peer die zojuist nog z'n
kiepe aan 't voejeren was, zijn ambtskostuum
aantrekt en de Prins gaat afhalen van het sta
tion. En de Hoogheid, wiens rijk onmetelijk
groot is, die ver boven het volk staat en zeer
gereserveerd is. Hij spreekt uiteraard geen
Oeteldonks, want dat is de taal van het volk. De
Hoogheid spreekt bij voorkeur in de pluralis ma-
jestatis, de koninklijke meervoudsvorm. Om de
afstand tussen Prins en volk duidelijk te maken,
komt de Prins altijd van boven de rivieren en is
de Peer altijd een Bosschenaar. Dat komt dui
delijk naar voren op carnavalszondag in m'n
'Aonspraok' tot de Hoogheid waarin ik het wel,
maar veel meer nog het wee, van Oeteidonk
gedurende het afgelopen jaar aan de Prins me
dedeel. Het contrast tussen de aonspraok en
de daaropvolgende troonrede van de Prins
spreekt voor zich."
Aan wat moet een goede Peer voldoen?
"De Peer moet in zijn taal en denken herken
baar zijn voor de Oeteldonkers. Hij moet bereid
zijn gezien te worden als bezit van 't volk. Als
Peer sta je weliswaar op een voetstuk, maar je
moet altijd 'één van ons' zijn. De Peer moet in
staat zijn de emoties van de Oeteldonkers te
vertolken. Hij moet daar uiting aan kunnen ge
ven. Die gevoelens en emoties vind je ook terug
in de thema's die worden gekozen voor het
Oeteldonkse carnaval. En een Peer moet tijd
hebben. Tijdens de carnavalstijd is er vrijwel
geen ruimte voor iets anders dan het ambt van
burgervaojer. Een Peer wordt voor het leven be
noemd en dat is maar goed ook, want je hebt
zeker twee tot drie jaar nodig om in de rol te
komen."
Zeg Peer, wat voor een taal is Oeteldonks
nu eigenlijk?
"Oeteldonks is een variant van het Bossche
dialect en iedere Peer vindt het opnieuw uit! Je
kunt dus zeggen dat Oeteldonks de taal van de
Peer is. Het helpt enorm dat regel XI van het
Oeteldonks reglement zegt dat de Peer altijd
gelijk heeft en dat anders regel XXII in werking
treedt die zegt dat regel XI
We begrijpen het Peer! Bedankt voor dit verhel
derende gesprek.
Cees Voermans en Gerrit Sman,
Heineken Den Bosch jj
