Ieder die wel eens in de fabricage-afdeling van een brouwerij is geweest, weet
dat daar enorme hoeveelheden water gebruikt worden. Natuurlijk, zal men
zeggen, bier bestaat toch voor het grootste gedeelte uit water! Dat laatste
is zeker waar, maar het water dat in het eigenlijke produkt terechtkomt, is
maar een klein gedeelte van het totale waterverbruik. We zijn gewend om
in de brouwerij alles te vergelijken met de geproduceerde hoeveelheid bier, dus
wat men in Duitsland de „Ausstosz" noemt. Een brouwerij met een produktie
van 1.000.000 hl gebruikt in totaal ongeveer 20.000.000 hl of 2 miljoen m:<
water, dus 20 maal zo veel als de bierproduktie bedraagt. Wanneer een
brouwerij in een droog gebied staat, waar het moeilijk en kostbaar is om
aan goed water te komen, loont het de moeite om sterk op het waterverbruik
te bezuinigen en soms lukt het dan om met de helft toe te komen. Anderzijds
zijn er ook brouwerijen, waar men niet op een litertje hoeft te kijken en dan
wil het waterverbruik wel 2 of 3 maal zo hoog zijn. In ieder geval gaat
het steeds om enorme hoeveelheden!
Uit water gekweekte bacteriënkolonies. Om
een idee te geven van de grootte van de
kolonies is onder het Petri-glas, waarin de
bacteriën gekweekt zijn, een (normaal) lucifers
doosje gelegd.
een bepaalde temperatuur weg te
zetten. Na enkele dagen kan men de
dan gegroeide bakteriënkolonies tel
len. Sommige van de bakteriën uit
water (speciaal uit dat van rivieren
en meren) zijn schadelijk voor de
menselijke gezondheid, andere kunnen
de kwaliteit (smaak, aroma, helder
heid) van bier bederven als ze daarin
Verreweg het grootste deel van het in
de brouwerij benodigde water wordt
dus voor andere doeleinden dan als
grondstof („brouwwater") gebruikt:
geweldige hoeveelheden zijn nodig
voor de koeling van de ammoniak
in de ammoniakcondensors van het
koelsysteem, vooral in warme streken
en 's zomers ook bij ons. Ver
der gebruikt men zeer veel water
voor het schoonmaken van ketels,
kuipen, tanks, leidingen en vloeren.
In de fustenboenplaats worden de
vaten met veel water gereinigd en in
de bottelarij is voor het schoonmaken
van de lege en het pasteuriseren van
de gevulde flessen eveneens veel wa
ter nodig. Een betrekkelijk kleine,
maar op zich belangrijke hoeveelheid
water is nodig voor de stoomproduk-
tie in het ketelhuis.
Op school wordt veelal geleerd dat
water, scheikundig gezien, HoO is,
maar het is een moeilijk en kostbaar
karwei om zuiver HoO te maken, zó
moeilijk, dat er op de gehele wereld
misschien enkele grammen van be
staan. Zuiver water is dus kostbaar
der dan radium! In de natuur komt
noch in rivieren, meren of beken,
noch in de grond zuiver water voor.
Ook regenwater, dat altijd als zeer
zuiver water wordt beschouwd, is dit
op de keper bezien niet. Water heeft
namelijk de eigenschap dat het prak
tisch alles wat het op zijn weg ont
moet, opneemt. Bij regenwater zijn
dit dus de gassen uit de atmosfeer,
stikstof, zuurstof en koolzuur. Bij
rivier- en grondwater kan men wel
haast geen stof bedenken of hij zit er
in grotere of kleinere hoeveelheden
in, om in dit verband van zeewater
nog maar niet te spreken! Verder
bevat het water altijd een zeker
aantal bakteriën, die men kan aan
tonen door bijvoorbeeld 1 cm3 van
het water op een zg. voedingsbodem
in een glazen schaaltje uit te gieten
en het geheel in gesloten toestand bij
terechtkomen. Water is dus nooit
geheel zuiver en het is ook nooit
geheel steriel, tenzij men het gesterili
seerd heeft, bijvoorbeeld door toe
voeging van kleine hoeveelheden
chloor.
Voor elk van de doeleinden waarvoor
water in een brouwerij gebruikt
wordt, moet het aan zeer bepaalde
eisen voldoen wat betreft de erin op
geloste stoffen en wat het aantal
bakteriën aangaat. Zo mag brouw
water een aantal stoffen in het geheel
niet bevatten, andere hoogstens in
zeer geringe, nauwelijks meetbare hoe
veelheden („sporen"), terwijl er van
weer andere stoffen een bepaalde
hoeveelheid in moét zitten. Deze in
het brouwwater opgeloste stoffen
hebben in de historie een belangrijke
rol gespeeld bij het ontstaan van de
verschillende biertypen als Pilsener,
Münchener, Dortmunder en het
Engelse Pale Ale. Lang voordat men
begrepen heeft waar de oorzaak lag,
