WAT IS INDUSTRIËLE
VORMGEVING?
2. Kunsi en zaken
De industriële vormgeving bestrijkt een zeer uitgestrekt
gebied. Ze heeft te maken met het bedrijfsleven in zijn
ruimste zin. En dat wil tegenwoordig wat zeggen! Het
gaat niet alleen om het vinden en ontwikkelen van een
mooie vorm voor een bepaald produkt als handelsartikel.
Daaraan zit zeer veel vast: publiciteit en reclame en het
inrichten van tentoonstellingen en nog veel meer. Kunst
moet dus samengaan met zaken. En het laatste is zeker
niet minder belangrijk dan het eerste. Volgens Gordon
Russell is dat zelfs het voornaamste. De industriële
ontwerper dient, naar de mening van deze deskundige,
eerst te vragen of hetgeen hij ontworpen heeft goed
functioneert en dan pas of het er goed uitziet.
Doelmatig en mooi
Het betreft hier de vormgeving voor een massaprodukt;
dat mag men niet vergeten. Voor voortbrengselen van
machines moeten er vormen gevonden worden, die in de
smaak vallen bij zoveel mogelijk mensen. Dat zal nu het
geval zijn als zij zowel doelmatig zijn als mooi. Een
stofzuiger, die buitengewoon mooi is doch bij het gebruik
onpraktisch, zal op de duur niet voldoen. Omgekeerd
voldoet een stofzuiger, die uitstekend werkt maar
onooglijk is van vorm, evenmin. In het laatste geval zal
de huisvrouw dikwijls zuchten: Wat jammer, dat hij er
niet wat aantrekkelijker en moderner uitziet!
Waarop bij de vormgeving voor de industrie dan ook
vooral moet worden gelet? In de Verenigde Staten is
men, blijkens het in 1954 verschenen boek „Industrial
Design in America", van mening, dat de vorm ten eerste
moet passen bij de functie van het produkt: het is van
groot belang, dat men meteen kan zien, dat een telefoon
toestel dient om te telefoneren en een braadpan om te
braden. Dan moet het produkt er goed uitzien omdat het
inderdaad ook goed is. Het moet vervaardigd zijn van
beter materiaal. Er moet rekening gehouden zijn met de
gezondheid en de veiligheid van de gebruiker. Heel
belangrijk is de kleur: zonder de juiste kleur zal een goed
gevormd massaprodukt het doorgaans nog niet doen.
Gebleken is overigens, dat een goede vormgeving de
produktiekosten kan verlagen. Ze bevordert het naar
voren schuiven van nieuwe artikelen en het onderbrengen
van verschillende produkten onder eenzelfde merk-
karakter. Wat natuurlijk gemakkelijker verkoopt. Maar
vooral dient de vorm praktisch te zijn. De verbruiker is
uit op gemak. Hij koopt bij voorkeur het handige.
Menselijker vormen
Wel beschouwd streeft de industriële vormgeving dus
naar vormen, die menselijker zijn. Het produkt van de
industrie moet beter passen in de menselijke samenleving.
Dat geldt wel op de eerste plaats voor die machines,
apparaten en gereedschappen, die dienst moeten doen in
fabrieken, werkplaatsen en laboratoria, maar toch ook
voor de kleinere, die geleidelijk meer binnendringen in
huisgezin, winkel en kantoor. Heel wat machines zijn
nu al niet meer de plompe, lelijke monsters van vroeger.
De vorm werd eenvoudiger en sierlijker, de bediening
gemakkelijker en veiliger. Dat is zo bij alle mogelijke
artikelen. De ontwerpers gingen steeds meer uit van de
functies, die de produkten hebben te vervullen. Een kan
Spreekt het niet vanzelf, dat de industriële vormgeving
zich vooral ook ging bezighouden met de auto? Hier
modellen voor een nieuw wagentje op een tentoon
stelling van de Akademie voor „Industriële Vormge
ving" te Eindhoven.
moet eerst en vooral goed gieten, een kachel goed
branden, een naaimachine goed stikken. Volgens Max
Bill, de directeur van de „Hogeschool voor Vormgeving"
te Ulm in Duitsland, moeten wij onder een goede vorm
dan ook verstaan „een natuurlijke, uit de functionele en
technische eisen ontwikkelde vorm van een produkt, dat
geheel aan zijn doel beantwoordt en dat tegelijkertijd
mooi is."
De ontwerper voor de industrie zal die functie doorgaans
het gemakkelijkste vinden als hij zich bezint op de grond
vormen. Altijd opnieuw moet hij vragen: Wat is eigenlijk
de bedoeling? Steeds weer moet hij teruggaan naar het
begin, de eerste vorm. Vanuit dat functiebesef moet hij
dan een mooi, smaakvol en nieuw massaprodukt maken.
16
