opsteeg. Van de wijze waarop deze aanblik van het Kivu
meer en zijn oevers door het brein van de Duitse officier
werd verwerkt, weten we alleen dat het hem aan het
Luganomeer deed denken.
Comfortabel klimaat
Aan de noordoever van het Kivumeer, gelegen op de
punt van de oostelijke lavatong, is Kisenyi gebouwd, met
iets westelijker juist over de grens zijn Kongolese weder
helft, Goma. De ambtenaren komt de eer toe deze oorden,
met voor midden-Afrika het zeldzaam gecombineerde
comfort van een droog en niet te warm klimaat (20°),
geen muskieten of malaria, geen slaapziekte, prachtige
tropische bloemen, een zeer lui strand en koel zwem
water (het meer komt tot 500 m diepte) zonder kroko
dillen en bilharzia, te hebben ontdekt als een gunstige
plaats om arbeid te verrichten.
Sindsdien zijn er winkels gekomen om de mensen van de
omliggende plantages van het nodige te voorzien. Bureaus
van enige grote maatschappijen hebben zich er gevestigd.
Van de industriële vestigingen is, na de brouwerij, alleen
de fabriek voor de verwerking van de pyrethrum, waar
van in de omstreken, naast koffie en thee, veel plantages
zijn, van enige omvang.
Het in deze fabriek geproduceerde extract uit de
pyrethrumbloemen is insectendodend en wordt voorna
melijk naar de V.S. uitgevoerd. De vraag naar perethrum
op de Amerikaanse markt is van jaar tot jaar zeer wis
selend. Dit is, vreemd genoeg, niet afhankelijk van het
waarschijnlijk tamelijk constant aantal insecten in de
V.S., doch van een van tijd tot tijd optredende, onvoor
spelbare, epidemische angst voor het insect, zoals men
mij hier vertelde.
Naast de brouwerij en de pyrethrumfabriek zijn de vele
andere ondernemingen, die Goma-Kisenyi telt, klein,
wanneer men alleen op de omvang van het bedrijf let.
Zou men alleen letten op het briefhoofd van brieven en
rekeningen van deze ondernemingen, dan krijgt men
visioenen van bedrijven die net zo groot en veelzijdig
zijn als een Unilever, en die de brouwerij met haar armoe
dige specialisatie in het maken van bier en limonade in
belangrijkheid ver achter zich laten. Dit gevoel voor
grandeur, hetwelk zich ook manifesteert buiten de brief
hoofden, is tamelijk typisch voor de mensen hier en is
misschien het gevolg van het pioniersbestaan, dat men
noodgedwongen in de wildernis hier moet lijden.
Heersende kaste
Het inheemse bevolkingsdeel van GomaKisenyi wordt
in hoofdzaak gevormd door de Bahutus, afkomstig uit
Ruanda. Het is een vriendelijk volk, gauw geneigd tot
lachen, kan eindeloos praten over niets en vindt werken
in het algemeen geen boeiende bezigheid, doch noodza
kelijk om op het einde van de maand wat geld op zak
te hebben. Het noodzakelijke werk wordt in alle opge
wektheid gedaan, en er is altijd wel iets om de aandacht
wat af te leiden: in de eerste plaats de gesprekken over
niets, voorts voorvallen als het voorbijkomen van een
Europeaan, die steeds nieuw werk voor zichzelf schijnt te
bedenken, een ongeluk als het vallen van een of ander
voorwerp op het hoofd van iemand anders, een vecht
partij of een langskomende bruiloftsstoet; beide laatste
zijn redenen om het werk volledig in de steek te laten.
Deze verstrooide geestesgesteldheid, die bij bepaalde
atmosferische condities zeer apert kan zijn, geeft aanlei
ding tot min of meer komische misverstanden, die op den
duur iedere Europeaan razend maken. Het is mogelijk dat
de apathie in het werk van de Bahuta een gevolg is van
De plaats aan het Kivumeer, vóór en na de bouw van de brouwerij.
11
