Eén van Gouda's glories is de Plateelbakkerij
en Pijpenfabriek Zenith, van het familiebedrijf
P. J. van der WantAzn.
De zevende generatie, vertegenwoordigd door
de heer O. A. van der Want, staat ons te woord
als we speciaal voor deze gelegenheid naar
Gouda gekomen zijn. Doel van ons bezoek is
meer te weten te komen over de manier waar
op een tegeltableau ontworpen en vervaardigd
wordt, zodat wij u kunnen inwijden in het oude
ambacht.
Cadeau van G.G.N.
De Gedistilleerd Groep Nederland heeft
namelijk een handelspromotie ontwik
keld voor de Nederlandse slijters. Bij
aankoop van een bepaald kwantum ge-
distilleerdprodukten ontvangt hij een
met deze produkten verweven cadeau:
een tegeltableau van zes of twaalf tegels
(respectievelijk 50 x 35 en 50 x 65 cm)
met voorstellingen van een oude jene
verstokerij, een fustenwand, gerste
aren, jeneverbessen en andere met je
never verband houdende figuraties. En
het bijzondere ervan is bovendien, dat
de naam van de slijter met de hand op
het tegeltableau wordt geschilderd.
tienduizend mensen, de helft van de be
volking, hun bestaan in dit ambacht.
De pijpenindustrie maakte een woelige
tijd door, met vele dieptepunten. In 1920
werd dan ook begonnen met de ver
vaardiging van aardewerk, en met suc
ces. In 1922 heeft het sieraardewerk de
in belangrijkheid afgenomen pijpenfa-
bricage overvleugeld.
Distilleerderij
De heer Van der Want vertelt: ,,De tegel
fabriek levert ons een halffabrikaat, har
de, wit-stenen tegels. Deze zijn één keer
gebakken en nog poreus. In dit stadium
wordt de tegel gedecoreerd."
In ons geval is eerst een studie gemaakt
Met de hand wordt de naam van de slijter (of
in dit geval van Tap en Schap) op de tegel
geschilderd.
van het onderwerp. De ontwerpers van
Zenith brachten bijvoorbeeld een be
zoek aan het Hulstkamp museum in
Rotterdam, dat als inspiratiebron gold
voor de oude distilleerderij op de tegel
tjes.
Zeefdruk
Van der Want: ,,De decoraties worden
via een zeefdruksysteem op de tegeltjes
overgebracht: Het zijdegaas van de
zeefdruk wordt dichtgesmeerd met
lichtgevoelige lak. Hierop komt de voor
stelling diapositief. Daarna wordt het
geheel belicht, waardoor de lak hard
wordt, behalve op de plaats waar de
Pas nadat de tegel geglazuurd en in de oven
geweest is, krijgt hij z'n warm-gianzende ui
terlijk.
voorstelling zit. Hier kan de lak met een
waterstraal weggespoten worden, waar
door je gaten in het gaas krijgt; met een
rakel* wordt daar de verf doorheen ge
duwd, en de voorstelling staat op de te
gel.
Glazuur
De tegeltjes van het tableau zijn uitge
voerd in twee kleuren bruin, het hele
proces moet dus nog een keer herhaald
worden. Het prachtige, warm-glanzende
uiterlijk wordt bereikt door de glazuur-
laag. Deze bestaat uit glasdeeltjes, die
tijdens verhitting in de oven (1100-C0)!
smelten, waardoor je een soort glasfilter
over de tegeltjes krijgt.
De naam van de slijter wordt in het laat
ste stadium op de tegeltjes geschilderd.
Kwantum
Vanaf begin januari zijn de vertegen
woordigers van de G.G.N. op stap met
een voorbeeld van het prachtig uitge
voerde tegeltableau.
Dat deze unieke actie bij de Neder
landse slijters aanslaat, blijkt uit het feit
dat er eind januari al bijna 1000 tableaux
verkocht waren.
De actie loopt tot 13 april a.s.
rakel: mes van staal, koper of rubber voor het afstrijken van
verf.
Aardewerk
Zenith is van oorsprong een pijpenfa
briek, in 1749 opgericht door Pieter van
der Want. In deze glorietijd van de
Goudse pijpenindustrie vonden zo'n
Een uitgebreide studie ging aan het ontwerp
vooraf.
Drie verschillende stadia: De witte, nog po
reuze tegel (links); na één drukgang (rechts)
en voordat de tegel geglazuurd kan worden
(onder).
12
