l-
-
van de fles paste en
binnenuit op zijn plaats werd gehouden.
Dit was de eerste sluiting die goedkoop
genoeg was voor éémalig gebruik.
Maar Painter, die zich bewust was dat
zijn bottle seal" bepaalde gebreken
had, zette zijn onderzoek voort om te
trachten te komen tot de uiteindelijke
„weggooi-sluiting"
Reeds in 1889 experimenteerde hij met
een metalen dop met diepe plooien, die
over een geprofileerde ring op de hals
van de fles sloot en die door een schijfje
van massief kurk het ontsnappen van
gas voorkwam. Het was de eerste slui
ting, die effectief kon worden bedrukt
voor reclamedoeleinden. Daar het bo-
venoppervlak van deze sluiting voorzien
was van een ingeperste ring om het
openen tè vergemakkelijken, vertoonde
deze dop veel gelijkenis met een kroon,
welke naam zo passend was, dat hij uit
eindelijk een begrip werd.
Painter concentreerde al zijn aandacht
op het perfectioneren van deze laag-in-
prijs-zijnde dop. Met dit eerste ontwerp
overschatte hij echter de moeilijkheid
om een perfecte sluiting te verkrijgen. De
rand was langer dan nodig was en de
plooien waren te diep, terwijl de kurk-
schijf aan de binnenzijde van de dop
onnodig dik was; bovendien veroor
zaakte de ring aan de bovenzijde lekka
ge door de kurkbekleding heen.
In 1890 liet Painter de ring weg, verkortte
de plooirand en maakte het verwijderen
van de dop gemakkelijker door de on
derzijde van de rand een buitenwaartse
ronding te geven. Dit was de eerste
kroonkurk in de vorm zoals wij deze nu
nog kennen. Dank zij allerlei verbeterin
gen was Painter in 1891 in staat de dikte
van de kurk te verminderen en het
hoekprofiel van de flesrand te wijzigen in
de ronde vorm die sindsdien algemeen
is. De lekkageproblemen waren, dank zij
deze verbeteringen, opgelost, waarna in
1892 de kroonkurk officieel op de markt
werd gebracht met de oprichting van de
Crown Cork Seal Company. In hetzelf-
Beoordeling van een bedrukte plaat, die zo
juist uit de offset-drukmachine is gekomen
Anno 1976 bedraagt het aantal van de
door ons concern in Nederland voor het
"binnenland en enkele overzeese be
stemmingen ingekochte kroonkurken
meer dan anderhalf miljard per jaar. Aan
"en achter elkaar gelegd zouden deze
vijftienhonderd miljoen kroonkurken een
-afstand van 45.000 kilometer overbrug
gen en daarmee de aardbol ruimschoots
kunnen omspannen. De kroonkurk is
officieel vierentachtig jaar oud. Bin
nen dertig jaar na zijn introductie verving
hij elk ander type op zijn terrein; hem
komt zeker een deel van de eer toe voor
de machtige groei van de industrie van
-gebotteld bier en andere dranken, een
industrie die vandaag de dag wereldwijd
jaarlijks tientallen biljoenen kroonkurken
gebruikt.
EEN STUKJE GESCHIEDENIS
Zo'n honderd jaar geleden worstelden
de bottelaars van koolzuurhoudende
dranken met het probleem van een goe
de afsluiting van de fles. In die tijd waren
er al minstens tien verschillende sluitin
gen, variërend van uitwendige kogels en
vlakke, cirkelvormige ventielen tot kurk,
houten proppen en beugelsluitingen. Uit
het oogpunt van kostprijs en/of doel
treffendheid waren zij echter geen van
alle bruikbaar. In die tijd leefde er in Bal-
timore (V.S.) een zekere William Painter,
een man met een vindingrijke geest.
Hem komt de eer toe het probleem van
.de flessluiting afdoend te hebben opge
lost.
Het is merkwaardig, dat zelfs een zo
"eenvoudig voorwerp als de kroonkurk
niet als een enkelvoudig, briljant idee
kwam. Painter, die in 1884 het probleem
begon te bestuderen, voegde eerst nog
twee niet-volmaakte flessluitingen aan
-de lange lijst mislukkingen toe, voordat
hij tot de kroonkurk kwam.
Met zijn tweede idee was hij echter al
zeer dicht bij zijn doel. Het was een rub
ber schijf met een bolle bodem, die in
^een speciale groef aan de binnenzijde
De drukkerij, waar
.zowel de decors van
de kroonkurken als
van de andere slui-
Jingen op de platen
worden aange
bracht.
De foto 's op pagina 's
9, 10 en 11 zijn ge
maakt in de fabriek
van de Nederlandse
Kroonkurk Maat
schappij te Rotter
dam.
-> T I
de jaar kreeg Painter patent op alle wij
zigingen van zijn kroonkurk en tevens
op de machine die de kroonkurken op de
flessen aanbracht.
ONTWIKKELINGEN
Enkele jaren later werd een verdere
vooruitgang geboekt, namelijk het ma-
ken van een compositiekurk. De afsluit-
schijfjes voor de eerste kroonkurken
werden destijds gesneden van massief
kurk en dit was een tamelijk kostbare
methode. In 1912 bedacht Charles S.
McManus een procédé voor het binden
van gemalen kurk tot een massa, waaruit
dunne schijfjes konden worden gesne-
den. Hij stichtte in New York de New
Process Cork Co. teneinde dit produkt i-
