ZIJN WIJ door J. Korthals Altes
GOEDE MAATJES
MET AUTOMATEN?
De automatenwand van Vrumona op de Horecava.
Is de automaat inderdaad onze 'beste' kameraad?
Dat zou je wel zeggen als je weet dat er zo n 300.000 automaten in Nederland staan
met een totaalomzet van bijna twee miljard gulden per jaar. Een enorme verschei
denheid van produkten en diensten wordt daaruit tegen geldinworp geleverd, van
aasvisjes tot zeeppoeder, van amusement tot het wisselen van geld.
Omzet
Van de totale omzet gaat ongeveer een
derde via sigarettenautomaten en een
zesde via warme-drankenautomaten. De
tabel geeft een overzicht van de popu
lairste soorten, althans afgemeten naar
de omzet. Opmerkelijk is daarbij dat
2800 foto-kopieerautomaten een aan
zienlijk hogere omzet halen dan 40.000
parkeermeters en dat 3.300 snackauto
maten bijna net zoveel verkopen als
27.000 snoepapparaten.
De populairste automaten van nu zijn
overigens niet de eerste die werden ge
plaatst.
De eerste in Nederland
Pionier in Nederland op dit gebied was
de P.T.T. In 1910 werd in Den Haag de
eerste postzegelautomaat als proef ge
plaatst en in 1919 verscheen op het sta
tion aldaar de eerste munt-telefoon. Pas
in 1929 kwamen de eerste sigarettenau
tomaten, tezamen met de jukeboxen en
flippermachines op de markt; de jeugd
heeft tot 1939 moeten wachten voordat
de eerste snacks 'uit de muur' konden
worden getrokken.
Eerst in de jaren zestig nam de verkoop
via automaten een grote vlucht. Toen
deden de automaten voor warme en
Aantal
Totaalomzet per jaar
automaten
Soort produkt of dienst
in guldens
32.000
sigaretten
400.000.000
40.000
warme dranken
240.000.000
27.000
snoep
140.000.000
3.300
snacks
124.000.000
2.800
fotokopieën
98.000.000
1.600
benzine
90.000.000
2.600
ijs
75.000.000
40.000
parKeermeters
48.000.000
6.000
telefoon
31.000.000
10.000
koude dranken
6.500.000
Bron: Groot Automatenboek, 5e editie, VIDA Amsterdam.
koude dranken, de parkeermeters, de
'studiootjes' voor pasfoto's, de weeg
schalen, de ijsautomaten enzovoort hun
intrede en groeide de verscheidenheid
uit tot het huidige aantal van negentig
verschillende artikelen en diensten.
Concentraties
Waar staan nu al die driehonderddui
zend automaten? Uiteraard hangt dat
erg af van de soort, maar toch kunnen
we wel spreken van concentraties bij
horecabedrijven, recreatieparken, sta
tions en bedrijfskantines. Op het eerste
gezicht is het misschien vreemd in dit
rijtje niet de scholen aan te treffen, het
geen overigens niet wil zeggen dat daar
geen automaten voorkomen. Een pro
bleem bij scholen is echter dat vaak een
enorme piek in de vraag naar snacks en
dranken in de korte pauzes moet worden
bevredigd waarvoor de automaten (nog)
geen economische oplossing hebben.
Het merendeel van de sigaretten-, amu
sement- en condoomautomaten bevindt
zich in de horecabedrijven; de automa
ten voor warme en koude dranken staan
hoofdzakelijk op stations en in bedrijven.
Leveranciers
Natuurlijk rijst de vraag bij dit alles wie
zich zoal met het uitzetten van automa
ten bezig houden en tegen welke condi
ties dat gebeurt.
