De heer Hardeveld Kleuver bezocht voor ons de tentoonstelling KUNST UIT ZWEDENS GOUDEN EEUW ,,Snille och Smak" Met dit vorstelijk devies (Geest en Smaakvan de Svenska Akademien zou ik dit artikel over de kunst uit Zwedens gouden eeuw (17181792), die tot 17 september tn het Rijksmuseum te Amsterdam wordt gehouden, gaarne beginnen. Het is in ons land slechts aan enkele ingewijden bekend dat in begin 1945 het Nationaalmuseum te Stockholm een ccn tentoonstelling van Hollandse kunst organiseerde onder de titel „Voor het Land van Rembrandt" met als doel de hulpactie voor het toen nog bezette Nederland te steunen. We moeten o::s dan ook wel bewust zijn, dat het onvergetelijke Zweedse wittebrood, mede door Rembrandt voor ons werd ingezameld. Het was een zinvol gebaar om de kunst in te schakelen bij hel hulpiverk voor de bevriende natie. Vit Mars' nederlaag groeit de zegepraal der Muzen" In de nacht van 30 november 1718 viel Koning Karei XII door een pistoolschot in een loopgraaf voor de vestingwerken bij Fredrikshald in Noorwegen. Zijn dood maakte een eind aan de rol die een klein volk van nauwelijks twee miljoen zielen in de Europese politiek was gaan spelen sedert Gustaaf II Adolf, bijna zeventig jaar daarvoor, had ingegrepen in de Dertig jarige Oorlog. Maar in tegenstelling met deze politieke terugval begon toen juist voor dit land op het gebied van kunsten en wetenschappen een glorietijd, die men in Zweden dan ook algemeen aanduidt als de gouden eeuw (onze gouden eeuw viel in de zeventiende, de Zweedse in de acht tiende eeuw, dat moet u zich wel realiseren bij het bezoek aan deze tentoonstelling). Deze artistieke bloei werd vooral gesti muleerd door de bouw en inrichting van het koninklijke paleis te Stockholm, waar voor men vooral de hulp inriep van bui tenlandse kunstenaars. Zweden bedreef in die tijd een immigratiepolitiek op brede basis en het waren vooral de Hollanders, die hieraan gevolg gaven. Viel Nederlands bloei samen met de hoogtij van de barok, Zweden kwam te laat aan bod om interna tionaal van betekenis te kunnen worden en het land kon zich kultureel eerst een eigen gezicht aanmeten, toen de rococostijl zijn invloed deed gelden. En bovendien werd het de eeuw van Voltaire en Rous seau en deze „overwinning van het ver stand" werd ook zichtbaar in de weten schapsbeoefening. Het leven vanuit het emotionele in Nederlands gouden eeuw ook nog gebonden aan een diep religieus besef werd verdrongen door het ver standelijke, een koele benadering van alle voor de mens bereikbare facetten van het leven. Daarom ook kreeg deze Zweedse Gouden Eeuw zo een geheel andere glans dan de Nederlandse. GUSTAAF 111 Het tijdperk van Gustaaf III vormt het hoogtepunt in de Zweedse Gouden Eeuw. Hij werd de Zweedse Zonnekoning, die in de herinnering van het volk voortleeft als een schitterende toneelfiguur. Als staats man was hij van weinig betekenis (hij kwam aan de macht door een staatsgreep en een staatsgreep maakte ook weer een einde aan zijn regering) maar hij bracht de literatuur, de muziek en de beeldende kunst tot bloei. Een van de belangrijkste stukken op de tentoonstelling acht men dan ook het decor van Louis Jean Desprez, ge maakt voor de „comédie héroique", ge titeld Koningin Cristina, ontworpen door koning Gustaaf III en door Kellgren in poëzie overgebracht. Dit grote decor (het is tien meter hoog) heeft een verbluffende ruimtewerking en is heel sierlijk. Gustaaf III was een verdienstelijk auteur van to neelstukken zijn waarde als zodanig gaat die van de amateur zeker ver te boven. Hij heeft veel gedaan voor het tot ontwik keling brengen van een nationale Zweedse toneel- en operatraditie. Hij is ook de grote stimulator van de Svenska akademien in 1786. Hier liet Gustaaf III achttien („aderton" klinkt zo mooi in het Zweeds) vertegenwoordigers van de letterkunde en welsprekendheid, maar ook van de hoge standen in de maat schappij, bijeenkomen met als gemeenschap pelijke leuze Snille och Smak. Ook nu vergadert de Svenska Akademien nog iedere donderdag. Op 10 december reikt zij sedert 1901 de Nobelprijs tcor literatuur uit en op 20 december houdt zij haar plechtige bijeenkomst in de Beurszaal in tegenwoordigheid van het Ko ninklijk Huis en van vooraanstaande per sonen in de centrale bestuurslichamen en het kulturele leven. In het midden van de 19

Jaarverslagen en Personeelsbladen Heineken

Amstel - Het Spongat | 1961 | | pagina 21