5000 jaar Egyptische kunst
DE HEER HARDEVELD KLEUVER BEZOCHT DE TENTOONSTELLING
„Er is geen grers aan de kunst,
er is ook geen kunstenaar die zijn kunst volledig meester is".
Met deze uitspraak van een Egyptisch wijsgeer, die nederig de menselijke beperktheid en
onmacht in het streven naar volmaaktheid erkende, wil ik dit artikel over de tentoon
stelling 5000 jaar kunst uit Egypte gaarne beginnen. Wie eenmaal deze tentoonstelling
heeft gezien verstaat dit woord, omdat hij wordt geconfronteerd met de oneindigheid, die
als met toverslag de levenskracht aan de Egyptische mens heeft verleend.
„In onze dagen van geestelijke armoede
en onmacht is deze confrontatie met een
zo hoge cultuur van grote betekenis, omdat
dit ook een confrontatie kan betekenen
rret onze eigen verantwoordelijkheden",
aldus mr. J. M. L, Th. Cals in zijn inlei
ding. Een verantwoordelijkheid die de Ne
derlandse regering reeds onmiddellijk heeft
aangevoeld, toen de aandacht en steun van
de gehele wereld werd gevraagd voor een
enorm kultureel reddingswerk. Want de
Nijl, de meest legendarische van alle ri
vieren der oudheid, doet opnieuw van zich
spreken. Om de bevloeiing van het dor
stige land te verbeteren en de productie
van energie op te voeren wordt stroom
opwaarts, bij Assoean, een tweede kolossale
stuwdam gebouwd. Een gebied, zo groot als
de provincie Zuid-Holland, wordt veran
derd in een reservoir voor het welvaart
brengende water. Maar in de kom van het
kunstmatige meer zullen de tempels en gra
ven van Nubië onder water komen te
staan. Een rijk archeologisch terrein over
spoeld, beroemde monumenten prijsge
geven, nog onontgonnen vindplaatsen voor
goed onbereikbaar?
Het zijn deze dramatische consequenties
van de bouw van de dam, die de UNESCO
met onder meer Nederland te hulp deden
snellen. Om deze reddingsactie meer be
kendheid en reliëf te geven hebben de
Egyptische autoriteiten voor het eerst
sedert 1867, toen Europa door de Parijse
wereldtentoonstelling geconfronteerd werd
met de Kunst van het Oude Egypte
thans kostbare stukken uit de musea van
Kaïro en Alexandrië naar ons land ge
zonden. De keuze van 5.000 jaar Kunst uit
Egypte is uiterst bescheiden gebleven
door de aanwezigheid van 28 stukken uit
de Leidse collectie is de kwaliteit toch nog
behoorlijk aan bod gekomen en is voor
namelijk zeer selectief, want wat zijn 277
geëxposeerde voorwerpen uit de geschie
denis van vijftig eeuwen?
Deze grote kunstwerken kunnen op ver
schillende wijzen hun uitwerking hebben
op de beschouwers. Als vormen van men
selijke cultuur maken zij de banden van
broederschap tussen de naties van de wereld
duidelijk, terwijl zij tevens gevoelens van
saamhorigheid kunnen versterken en de
waardering van schoonheid kunnen opwek
ken. Men komt onder de indruk van het
kunnen van deze kunstenaars en onwille
keurig moet men denken aan de woorden,
die een oud man tot ons sprak op de graf
steen van Radimlja
,,De tijd is gekomen, waarin het om het
even is of iemand een kruis slaat of de
gebeden van de Koran murmelt. Eens
zullen Christus en Allah in een ver hier
namaals Mithras en Osiris ontmoeten,
en alle goden die eenmaal op aarde
gewoond en geheerst hebben. Wat is
vandaag, en wat is gisteren? Het ene
dringt in het andere binnen, de ogen
slapen nog en de voeten zijn al onder
weg. De stenen blijven hun eeuwige taal
spreken. Maar men moet het oor scher
pen om hun taal te vernemen."
De taal voor ons, de bierbrouwtaal, von
den we in een drietal geëxposeerde stuk
ken
abeeldje van een dienaar met bierkruik;
b. Stele van Antef-Aker met op het on
derste register een man bezig met het
brouwen van bier;
c. beeldje van Nefer, hoofd der brouwers.
Deze drie stukken zal ik nu afzonderlijk
voor u behandelen, maar niet alvorens deze
inleiding te hebben besloten met een va
riant op de woorden van dr. A. F. E. van
Schendel, hoofddirecteur van het Rijks
museum
Slechts voor korte tijd vertoeven deze
hoge uitingen van de Egyptische bescha
ving onder ons. Mogen vele Amstel-
vrienden deze bijzondere ontmoeting be
nutten en mogen zij met vreugde de in
druk van spanning vol evenwicht onder
gaan, die het werk van de Egyptische
kunstenaars zo machtig boven de tijde
lijkheid verheft."
25
