„Geklier met een lier"
We moeten het toegeven: erg fraai is deze
titel niet. Maar wat wilt ueen vrouw
wordt weieens iebel van haar man als hij
dag in dag uit zit te knutselen. En toen
de heer Rob van der Bas in Blaricum een
oude draailier had ontdekt, knutselde hij
er net zo lang aan, tot hij er een boek over
kon schrijven. En toen zei mevrouw Van
der Bas„Dan weet ik een leuke titel
geklier met een lier".
We kunnen net doen als de heer Van der
Bas op dat moment: fijntjes glimlachen.
Maar hij was voldaan en speelde op zijn
nu geheel gerestaureerd bezit tot zijn vrouw
opnieuw iebel dreigde te worden.
Die tijd is nu alweer lang voorbij en vaak
gaat de heer Van der Bas er op uit om
feestjes op te luisteren met zijn merkwaar
dige instrument. Op 12 oktober j.l. speelde
hij voor onze Amerikaanse gasten tijdens
de lunch in een molen te Den Haag. En
hij zong er toepasselijke liedjes bij. Men
was verrukt.
„Mijn draailier", vertelt de heer Van der
Bas, „is het laatste model en dat dateert
uit de eerste helft der achttiende eeuw.
De Fransen spreken van vielle a roue, in
tegenstelling tot de vielle a archet, de
vedel. Maar hoewel de vedel is uitgegroeid
tot onze moderne viool heeft de draailier,
ondanks de verbeteringen en veranderingen
aan zijn exterieur altijd hetzelfde principe
behouden.
De klankkast heeft de vorm van een luit,
de hals, die op het bovenblad is aange
bracht bestaat uit een langwerpig kastje
met opklapbaar deksel, aan het ene uit
einde versierd met een fraai vrouwekopje.
Aan dat einde bevinden zich ook de zes
schroeven om de snaren te stemmen. Twee
chanterelle snaren, unisono gestemd, lopen
door de hals, waaraan een klaviatuur ge
monteerd is. Aan de toetsen van het kla
viatuur zitten tangenten die als zij worden
ingedrukt de snaren afknijpen waardoor de
toonhoogte wordt bepaald. Een indirecte
vingerafzetting dus. Tussen de kam en de
hals bevindt zich, onder een afneembare
kap, een rad, dat de onderkant van de
snaren raakt en op vernuftige wijze de
strijkstok vervangt. Door de slinger rond
te draaien komt het rad in beweging en
raken de snaren in trilling. Van een op- en
afstreek, zoals bij de viool is geen sprake,
er ontstaat een continutoon die nog wordt
versterkt door de z.g. bourdonsnaren, aan
weerszijden van de hals. Deze staan niet
in verbinding met de klaviatuur en geven,
De heer Rob van der Bas met zijn draailier.
22
