Wetenswaardigheden
nieuws in het kort
Kriel
Smulpaap
Een van de grootste smulpapen van het
oude Rome was Marcus Cavius Apicius.
Hij schreef een beroemd kookboek met
honderden uitvoerige recepten en deinsde
niet terug voor een schoteltje bereid van
gevulde veldmuis. Gekookt wild zwijn, slak
ken op melk gevoed en zee-schorpioen met
tulpen waren enkele specialiteiten van
Apicius.
Prins Piickler, een steenrijke Silezische
grootgrondbezitter, befaamd om zijn liefdes
avonturen, vergat daarbij ook niet te zorgen
voor de maag. Hij hield er elf koks op na.
Hij had een Duitser voor de soep, een
Engelsman voor het gebraden vlees, een
Hollander voor de vis, een Hongaar voor
de gestoofde vleesschotels, een Fransman
voor de tussengerechten, een Oostenrijker
voor de puddingen, een Napolitaan voor
het ijs, een Romeinse kok voor het gebak,
een Spanjaard voor de salades, een Pool
voor de sausen en een Rus voor de hors
d'oeuvre.
Verslaving
Uiterst merkwaardig is de invloed welke de
aardappel heeft uitgeoefend op Ierland.
Niet alleen wat het volkskarakter betreft
maar ook ten aanzien van de maatschappe
lijke gang van zaken. In het eind van de
16de eeuw werd de aardappel in Ierland
ingevoerd. De half verhongerde bevolking
wierp zich, na een tijd van ontbering ten
gevolge van binnenlandse woelingen, gretig
op de nieuwe, smakelijke knol. De aard
appel begon tenslotte het hele economische
leven te beheersen. De al te gemakkelijke
teelt, waaraan men in Ierland heel weinig
werk besteedde, miste haar uitwerking niet
op de volksaard. Het gevolg was dat de
levensstandaard lager daalde dan waar ook
in Europa. De aardappel beheerste het
volksleven, verving het geld, bepaalde de
pacht en de hoeveelheid pachtgrond. De
zekere en overvloedige oogst ontnam de
boeren alle eerzucht en gevoel voor verant
woordelijkheid voor hun gezin. Toen dan
ook in 1845 en '46, zonder enige vooraf
gaande symptomen, de aardappelziekte uit
brak en de gehele oogst vernietigde, bete
kende dit een ramp: een miljoen Ieren
kwam om het leven door hongersnood. Een
ander miljoen emigreerde in een soort pa
niek naar Amerika.
Nog wat kriel, kleingoedje, over de aard
appel. Op keramiek, opgedolven uit
graven aan de Peruaanse kust (daterend uit
200-800 na Chr.) heeft men de eerste V.
aanwijzingen gevonden over het gebruik
van de aardappel. Ook werden aardappel
motieven aangetroffen op potten uit late
re perioden (800-1000). De Spanjaar
den ontdekten al gauw de mogelijkheden
van de aardappel na hun verovering
van het Incariik. De slaven werden uit
sluitend gevoed met gedroogde aardappel,
chuno genaamd. Wanneer de aardappel
naar Europa werd overgebracht is niet pre
cies bekend. Zeker is echter dat in 1570 in
Sevilla aardappels werden gekweekt waar
vandaan zij zich verder verspreiden naar
Italië en België (immers door Spanjaarden
bezet gebied in de Tachtigjarige oorlog
b.v.). De beroemde hutspot, die gegeten
werd bij Leidens Ontzet bevatte geen aard
appel. Wellicht was het ramenas. Sir
Walter Raleigh bracht in 1588 de aardap
pelplant naar zijn landgoed in Ierland.
ATLA
11
