In 't verkeer even niet aan een biertje denken.
grote hoeveelheden, dan wél. Emmen: "De
overgrote meerderheid heeft totaal geen
moeite met verantwoord alcoholgebruik en
onderschrijft van harte de slogan 'Geniet, maar
drink met mate'."
Sportprestaties
'Geniet, maar drink met mate' wordt in de loop
der jaren niet alleen zichtbaar in uitgesproken
campagnes, maar ook in restricties achter de
schermen. "Zelfregulering is vooral tot uitdruk
king gekomen in watje niet ziet. Zo zijn com
mercials aan tal van regels gebonden. Een
reclameboodschap mag, om maar eens wat te
noemen, niet de indruk wekken dat je door
alcoholgebruik betere sportprestaties levert",
aldus Phoa. "Voor tal van reclameacties vragen
de fabrikanten vooraf advies, de zogenoemde
prelaunch advisory, of hun uiting de bestaande
regels niet overschrijdt."
Al met al weet het bedrijfsleven zich uitstekend
te vinden in de zelfregulering. Waarom ook
niet? De branche voelt zich meer betrokken bij
en verantwoordelijk voor de regelgeving dan
wanneer deze door de overheid wordt opgelegd.
Het toezicht op de naleving van de code is
stukken breder dan op een wet, want iedere
burger en concurrent kan klachten indienen.
En niet onbelangrijk: voor de overheid is zelf
regulering ook flink goedkoper. "Het initiatief
blijft bij het bedrijfsleven zelf. Daarnaast is deze
manier van regeling veel flexibeler, actueler en
doelgerichter dan overheidswetgeving", zegt
Emmen. Voldoende voordelen voor de zelfregu
lering, zo blijkt wel. "Maar let wel, zelfregule
ring betekent niet dat het allemaal maar soe
pele regels zijn. Als je naar de gedetailleerdheid
van de voorschriften kijkt, is het nog maar te
bezien of die in wetten is te vatten. Zelfregule
ring is zeker geen wassen neus", constateert
Emmen.
Co-regeling
Overigens is de zelfregulering al lang geen zaak
meer van het bedrijfsleven alleen. De overheid
en de branche trekken gezamenlijk op. "Rege
lingen worden bedacht in samenspraak met
ambtenaren en politici. Je zou momenteel eer
der kunnen spreken van co-regulering dan van
zelfregulering", aldus Emmen.
Maar niet alleen dat. Het beleid begint ook
zichtbaar zijn vruchten af te werpen. Zo is het
alcoholgebruik in de loop der jaren niet meer
gestegen. Ondanks dat de reclamebestedingen
flink zijn gegroeid in de periode van medio jaren
tachtig tot eind jaren negentig, daalde het
gemiddelde alcoholgebruik in de jaren negentig
licht. Nederland is daarmee een van de gema
tigd drinkende landen in Europa. Bovendien is
ook het aantal verkeersdoden als gevolg van
alcohol flink gedaald. "Je ziet dat de reclame
markt voor alcoholhoudende dranken al volle
dig is verzadigd. Men gaat niet méér drinken
door een vergroting van het reclameaanbod,
wat vaak wordt gedacht. Fabrikanten maken
dus alleen maar reclame om merkverschuiving
te realiseren", analyseert Emmen.
Straatje schoonhouden
Ondanks het succes van zelfregulering heeft de
minister van Volksgezondheid sinds kort toch
een extra mogelijkheid geschapen om reclame
aan banden te leggen via een soort verkorte
procedure. "Minister Borst heeft een stok ach
ter de deur. Dat is iets waarmee je rekening
moet houden. Aan de andere kant hebben we
ook groot vertrouwen in de countervailing
power, de tegenkrachten van het parlement.
Dat houdt de branche scherp", stelt Phoa.
Het bedrijfsleven heeft de verantwoordelijk
heden in ieder geval verder opgesplitst.
Onlangs is STIZA opgeheven en kwamen er drie
aparte organisaties die voor elk van de belang
hebbenden de zelfregulering bewaken. "Hier
door wordt ieders verantwoordelijkheid nog dui
delijker", legt directeur Phoa uit. "Producenten
en importeurs, de horeca en de detailhandel
hebben voortaan ieder hun eigen verantwoor
delijkheid. Mocht er in een café iets misgaan,
dan wordt de horeca daarop aangesproken en
niet de bierbrouwers. Gaat er iets mis in een
supermarkt, dan hoeft de horecasector daar
niet onder te lijden. Kortom, ieder moet voor
taan zijn eigen straatje schoonhouden. Het
gevolg is dat het mechanisme van de zelfregu
lering nog meer is toegespitst op de overtreding
en dus ook beter is te handhaven."
Is het alcoholbeleid nu dan optimaal? "Bijna",
stelt Phoa. "Door de jaren heen heb ik de aan
pak zien veranderen. Eerst noemde de over
heid het een alcoholontmoedigingsbeleid,
vervolgens veranderde de naam in alcohol-
matigingsbeleid. Momenteel spreekt men van
beleid tegen alcoholmisbruik. Het hoogste
stadium van deze ontwikkeling is natuurlijk
een beleid gericht op verantwoord alcoholge
bruik." Lachend: "Maar of ik dat nog zal mee
maken, weet ik niet."
Gezakt op één duizendste.
"HHr
Ron Magnée