Portret van een
gepensioneerde
Gepensioneerden:
Heineken kent daar
momenteel ongeveer
1900 van.
Na jarenlang in dienst
van de brouwerij te
hebben gewerkt, wijden
zij hun oude dag aan
andere zaken. In Zeist
bezochten wij zo'n
oud Heineken-man:
de heer J. van der Zwaai.
"In 1932 begon ik voor de brou
werij te werken. Niet omdat ik
nou zo'n bierdrinker was, hoor.
Eigenlijk had ik voor die tijd
geen kroeg vanbinnen gezien.
Het was de tijd van de econo
mische crisis. De importeur
van ruwe katoen waar ik voor
werkte, ging failliet. Toen be
dacht ik, 'ik ga in de aanval'. Ik
heb mijn sollicitatiebrief laten
stencillen en naar veel bedrijven
gestuurd. Een open sollicitatie
dus. Blijkbaar beviel deze aanpak
erg goed. Aan het einde van het
lied kon ik uit drie verschillende
banen kiezen. Nou, dat werd
dus Heineken in Amsterdam.
Mijn toenmalige verloofde
woonde daar, dus dat maakte
de keuze eenvoudig." Trots ver
volgt hij: "Met haar ben ik in
middels zestig jaar getrouwd."
Jong broekie
Van der Zwaai was eerst werk
zaam als assistent op de afde
ling V V (Vergunningen
Verlof). Later werd hij verte
genwoordiger in Groningen.
"Vertegenwoordiger was toen
een zeer begeerde functie in de
brouwerijwereld en ik was dus
zeer verguld toen ik werd uit
verkoren. Maar kwam er wel op
neer dat ik als jong broekie
plompverloren in het diepe
werd gegooid en maar moest
zien dat ik bleef drijven.
Nu was in die tijd (zo'n zestig
jaar geleden) de positie van een
vertegenwoordiger van Heine
ken in de provincie geloof ik
tamelijk beschut. Je was 'de
meneer van de brouwerij', geen
'salesman', hoogstens 'sales-
promotor'. Bier verkopen was de
taak van de agent, de bottelaar
zoals hij nog algemeen genoemd
werd. Want het bottelen, het
overbrengen van het bier van
fust op fles, was een belangrijk
deel van zijn taak.
Gimmicks
De vertegenwoordiger had een
heleboel leuke dingen voor de
mensen in huis. Van der Zwaai:
"Hij kon zorgen voor een fiet
senrek op het zomerse terras,
voor een lichtbak aan de gevel
of een fel rood en geel reclame
bord van vier meter lang met de
tekst "Heineken's bier". Maar
ook een tapinstallatie als de
flesjes de kast uitrolden, of een
ijskist, waarin bierleiding-spi-
ralen door 'palen' ijs werden ge
koeld, als er tenminste een ijs
fabriek in de buurt was. Want
elektrische koeling was een
modem en duur fenomeen, dat
alleen in grote en luxe bedrij
ven voorkwam."
"De belangrijkste taak van een
vertegenwoordiger lag toch in
het adviseren en afwikkelen van
de financiële verhouding tus
sen brouwerij en afnemer.
Want ook zestig jaar geleden
was de brouwerij al de belang
rijkste financier van het horeca
bedrijf en kenden de vertegen
woordigers uit hun hoofd de
ingewikkelde clausules van de
schuldbekentenis en het be
roemde 'koop- en bruikleen
contract'. Om nog maar te zwij
gen van de langdurige rituelen
bij het passeren van een hypo
theekakte bij een notaris.
Toch waren het juist deze trans
acties, deze verantwoordelijk
heden, die de vertegenwoor
digersfunctie zo interessant
maakten en die in zeker zin een
tegenwicht vormden voor de
vervelende en moeilijke kan
ten, die ongetwijfeld ook aan
het vak kleefden", aldus de oud
vertegenwoordiger.
Clubblad
Naast zijn dagelijks werk voor
de brouwerij, was Van der Zwaai
lid van de sportclub van Heine
ken's Bierbrouwerij Maatschap
pij (HBM) en was hij oprichter
van het clubblad 'HBM-Club-
nieuws'. "Elite maand kwam dit
blaadje uit. Het was natuurlijk
niet zo mooi als ons huidige
