Duister verleden
Reclamekaarten
Kunstwerkjes
Een affiche van de firma C.L. Wüst
stkaart
Waar komt de speelkaart eigenlijk
vandaan? "De kaart heeft een heel
duister verleden. Maar wanneer ze
voor het eerst is gebruikt, is niet be
kend", vertelt Martin. "Vroeger wer
den de kaartensets alleen gebruikt om
de toekomst te voorspellen. De speel
kaart was toen een teken van de dui
vel. Veel mensen waren om die reden
tegen de speelkaart. Pas later is het als
spel ingevoerd. Toen kreeg je veel
meer variaties en nieuwe spellen, zo
als het uit Amerika afkomstige poke
ren. Vóór 1811 zijn de kleuren en de fi
guren van de kaartspellen vastgelegd.
Eerst hadden de kaarten nog rechte
hoeken. Later kwamen de ronde hoe
ken, de cijfers en tenslotte de jokers in
het spel. De firma Wüst is de eerste die
de ronde hoeken op de kaartspellen
heeft ingevoerd", zegt Martin trots.
tijdens oorlogen door soldaten mee
genomen. Een ander deel is in Britse,
Amerikaanse en Duitse musea te
rechtgekomen. Bovendien is het heel
moeilijk om een compleet kaartspel
te vinden. En daar gaat het mij vooral
om. Ik wil complete sets, van goede
kwaliteit en het liefst nog verpakt."
een boek over, dat waarschijnlijk vol
gend jaar wordt uitgebracht."
Kaartspellen waren jarenlang een
bron van belasting-inkomsten voor de
staat. Zo werd in Engeland de Aas
door de Staat bestempeld en op die
manier staatsbezit. Wie de Aas na
maakte, werd terechtgesteld. Bepaal
de gebeurtenissen waren vaak aanlei
ding voor een nieuw kaartspel, zoals
bijvoorbeeld de Krim- en de Boeren
oorlog. De firma Wüst speelde daar
snel op in. Tegenwoordig gebeurt dat
overigens nog steeds. Onlangs is door
J.C. Dusserre een Europa-spel uitge
bracht, dat gebaseerd is op de landen
van de E.E.G. Ook zijn kaartspellen
over de Golfoorlog verschenen.
Het verzamelen van speelkaarten is
een ware rage. "Vroeger verzamelde
slechts een enkeling kaarten. Tegen
woordig bestaan diverse verzame
laarsverenigingen, zoals 'The Interna
tional Playing-card Society'. Voor
Nederland en België is er een verza
melaarsvereniging, die het clubblad
'De Speelkaart' uitbrengt."
Een verzameling begint volgens Mar
tin vaak met het sparen van relatief
goedkope reclame-speelkaarten, zo
als die van Heineken en Amstel. Later
gaat de verzamelaar zich specialiseren
op speelkaarten van een bepaalde fa
brikant of een bepaald land. Hij gaat
zich erin verdiepen, loopt ruilbeurzen
af en zo ontstaat al snel een aardige en
dure collectie. Niet iedereen heeft dat
er voor over. Martin: "Maar je kunt een
verzameling natuurlijk ook goedkoop
houden door pas uitgebrachte kaart
spellen te sparen met afbeeldingen
van recente gebeurtenissen als de
Golfoorlog. Wie weet zijn die in de
toekomst ook veel waard."
Fabrikant C.L. Wüst was van 1811 tot
en met 1927 een zelfstandige speel
kaartenfabrikant. De fabriek expor
teerde naar diverse landen in de we
reld. Martins schoonmoeders oudste
Wüstspel stamt uit 1827, is met de
hand geschilderd en gaat over de slag
van Waterloo. Alle oude kaartspellen
zijn kleine kunstwerkjes, die nu een
zeer kostbaar bezit vormen. Ter illu
stratie toont Martin een kaartspel met
daarop Nederlandse afbeeldingen.
"Dit is een Wüst-speelkaartenset",
vertelt hij, "dat nu zo'n 915 gulden op
brengt. Maar het gaat mij niet zo zeer
om de waarde van de speelkaarten. Ik
ben vooral geïnteresseerd in de ge
schiedenis van de familie Wüst en de
speelkaartenfabriek. Daar schrijf ik