Dr H.P. Heineken Prijs 1988 voor biochemicus Cech De Amerikaanse biochemicus Thomas R. Cech (40) heeft op 30 juni de Dr H.P. Heineken Prijs ontvangen uit handen van Prins Claus. De prijs, een geldbedrag van 250.000 gul den, werd hem toegekend voor zijn uitstekend fundamen teel wetenschappelijk onderzoek naar onder meer de bio chemische reacties in levende organismen. De uitkomsten van zijn wetenschappelijk speurwerk hebben nogal wat teweeg gebracht onder biologen die zich bezighouden met het onstaan van levende organismen. Biologieboeken en encyclopedieën moeten door het werk van Cech op dit punt worden uitgebreid. Het wonder van het levend orga nisme is dat er, schijnbaar moeite loos, allerlei biochemische reacties in plaatsvinden. Bij bijna alle biochemische processen, of we het over een bacterie, een gist of over de mens hebben,wordt het proces ver sneld door enzymen.Cech heeft aange toond dat het niet altijd eiwitenzymen hoeven te zijn die dat proces katalyse ren. Enzymen Maar waarom nu zolang stil staan bij die chemische reacties in levende organis men? Daar kunnen we kort in zijn. Zon der die chemische reacties zou dit stuk niet geschreven zijn, zou u het niet kun nen lezen en op u laten inwerken. Kort om: aan alles wat wij doen - bewegen, spreken, denken - gaan chemische reac ties vooraf. De specifieke aard van deze chemische processen en de snelheid waarin zij plaatsvinden zijn te danken aan enzymen. 'In den beginne' Al onze activiteiten gaan gepaard met duizenden verschillende chemische reacties, waarbij duizenden enzymen een rol spelen. Tot voor kort werd aan genomen dat alle enzymen eiwitmolecu len waren. Zo staat het in de schoolboe ken en encyclopedieën. Thomas R. Cech toonde met zijn onderzoekingen aan dat moleculen van een geheel an dere klasse, de RNA-moleculen, ook hun werk als enzym kunnen doen. RNA-, evenals DNA-moleculen, zijn dragers van erfelijke eigenschappen. RNA kan volgens Cech in een dubbelrol optreden in een levende cel. Als archi tectonisch model van een enzym en als enzym zelf. Met deze ontdekking heeft de biochemi cus vele collega-wetenschappers aan het nadenken gezet. Met name hen die on derzoek doen naar het ontstaan van levend organisme en wat er aan vooraf ging. Men ging er in het verleden altijd vanuit dat eiwitten (enzymen) de bioche mische processen versnellen die bij het begin van alle leven noodzakelijk zijn. Na het onderzoek van Cech kan gezegd worden dat voor dergelijke processen niet speciaal eiwitten nodig zijn. In het RNA-molecuul zit al die eigenschap die het biochemisch proces kan versnellen en die juist bij het begin van alle leven nodig is. De wetenschap van Cech dat RNA niet alleen de informatie voor de bouw van een enzym bevat, maar ook zélf als enzym kan fungeren, zou er op kunnen wijzen dat het RNA-molecuul wel eens aan het begin van alle leven heeft kunnen staan. Jongste geleerde die prijs krijgt Thomas R. Cech is de negende weten schapper die de Dr H.P. Heinekenprijs krijgt uitgereikt. De prijs, zojuist met 50.000 gulden verhoogd, wordt eens in de twee jaar beschikbaar gesteld door de Heineken stichting op voordracht van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Ten overvloede kan nog vermeld wor den dat het onderzoek geen enkele ver binding heeft met het brouwproces of de bierbereiding. Cech is met zijn veertig jaar de jongste geleerde die de prijs ontvangt. Van zijn acht voorgangers ontvingen er twee later de Nobelprijs. 3

Jaarverslagen en Personeelsbladen Heineken

Vers van 't Vat | 1988 | | pagina 3