De kop boven dit artikel is een
enthousiaste uitspraak van de
heer Jan Visser, werkzaam als
instructeur bij de gemeente Amster
dam. En dan doelt hij niet op de oor
spronkelijke inhoud van de fles maar
op het tweede gebruik ervan: scheep
jes die in miniatuurvorm hun plekje
vinden in Bokmaflessen. Scheepjes
met alles erop en eraan die pronken in
de bekende vierkante fles. Jan Visser
raakte er niet over uitverteld.
Museum
Al op zeer jeugdige leeftijd werd Jan
Visser geboeid door de wondere we
reld van scheepjes in flessen. Pure ma
gie noemt hij het: al dat fraais is alle
maal door de nauwe flesopening naar
binnengebracht. Met veel geduld en
liefde gemaakt door mensenhanden.
Voor alle duidelijkheid: de heer Visser
maakt zelf géén scheepjes in flessen.
"Daar ben ik zelf de persoon niet voor,
ik kan het eenvoudigweg niet." Hij ver
zamelt de scheepjesflessen - en uiter
aard niet alléén Bokmaflessen - en
heeft al een hele collectie aangelegd.
Z'n liefste wens is een speciaal mu
seum voor de scheepjes in flessen. Een
museum dat dan in Amsterdam moet
komen, in het zogenaamde nautisch
kwartier. "De Stadshaven krijgt een fa
ce-lift en de gemeente is van plan om
hier, aan het IJ de maritieme historie te
laten herleven. We denken dat daar ons
museum ook een plaats moet krijgen;
misschien zelfs op een schip dat perma
nent in het IJ ligt" aldus de heerVisser.
Op dit moment heeft hij al een flinke
collectie, waar de ongeveer 30 Bokma
flessen een fraai onderdeel van vor
men. Jan Visser is helemaal "weg" van
de scheepjes in Bokmaflessen: "Het is
een zeer stoere, Hollandse fles, die
zich door z'n uiterlijk heel goed leent
voor de scheepjes. Je combineert een
stoer, van oorsprong zeemanshand-
werk met een echte, vaderlandse jene-
verfles. De ingebakken merk- en
plaatsnaam maken het helemaal af.
Zelfs in Duitsland, waar dit handwerk
nog veel meer wordt beoefend en waar
al enkele musea zijn, vraagt men naar
de Bokmafles."
Monnikenwerk
Van oorsprong is het letterlijk monni
kenwerk: juist deze mensen hadden
het geduld om voorstellingen in flessen
te maken. Geen scheepjes maar diver
se religieuze tafereeltjes werden in de
fles "getoverd." Scheepjes in flessen
werden vooral door zeelieden ge
maakt. Zeevarenden die tijdens hun
lange reizen in windstille periodes de
leeggedronken flessen vulden met een
tafereel dat hun na aan het hart lag. Nu
zijn er nog een vijftig mensen in Neder
land met het maken van flessescheep-
jes bezig. De technieken die gebruikt
worden, ver schillen per handwerk-
man. Iedereen doet over z'n eigen
techniek geheimzinnig. In het kort
komt het erop neer dat het scheepje
eerst wordt gesneden, vervolgens met
gestreken masten door de halsopening
gaat waarna via draadjes alle onderde
len omhoog worden gehaald. De één
gebruikt 20 draadjes, terwijl de andere
hobbyist er slechts 5 a 6 nodig heeft.
Zeiltjes worden gemaakt van sigarette-
vloeitjes tot het duurste boekbinders
linnen. Vroeger moesten de zeevaren
den gebruik maken van het materiaal
dat voorhanden was: zeiltjes werden
toen vaak gemaakt van de schutbladen
van een bijbel. De heer Jan Visser is
zeer enthousiast over z'n flesse scheep
jes en ziet het museum helemaal zitten.
En voor hem staat de Bokmafles num
mer één!
16
