Van plaatstaal tot
drankenverpakkiiig
r'.Vï
Hoe het fabricageproces van bussen als
drankenverpakking verloopt, is op de
twee nevenstaande foto's te zien. Staal
wordt gefabriceerd door in een hoogo
venin ons geval Hoogovens in IJmui-
den, erts te smelten. Het ontstane vloei
bare ijzer gaat naar de staalfabriek
waar er zuiver ruw staal van wordt
gemaakt. Met een gietmachine worden
hiervan vervolgens plakken, platen of
blokken vervaardigd. Deze worden
gewalst. Hoe vaker gewalst, hoe dun
ner het staal. Eenmaal walsen levert
staal op dat geschikt is voor knuppels of
draad. Bij verder walsen wordt plaat
materiaal verkregen dat geschikt is voor
de scheepsbouw, gasflessen, auto-car-
rosseriebouw. Nog verder walsen
waarbij de stalen plaat altijd dunner en
langer maar niet breder wordt) maakt
het geschikt voor de verpakkingsindus
trie. Dit plaatstaal dient overigens wel
eerst vertind te worden, want de verpak
kingsindustrie gebruikt slechts vertind
plaatstaal, ook wel blik genaamd. Op
enorme rollen krijgt de de busfabrikant
het vertinde plaatstaal aangeleverd.
De fabricage van het busje zelf vindt als
volgt plaats: Uit de grote rol blik stanst
een machine ronde plaatjes, die in
dezelfde machine worden gevormd tot
een cupje. In diverse stappen wordt de
wand van de cup uitgerekt (in vakter
men dungetrokken') tot de gewenste
lengte. De bodem blijft tijdens dit pro
ces dezelfde dikte houden. Nadat de
bodem de juiste vorm heeft gekregen,
wordt het busje 'getrimd'. Dat wil zeg
gen, aan de bovenzijde netjes afgesne
den. De volgende fase is een heel
belangrijk onderdeel in het totale procé
dé: debus wordt grondig gewassen. Ter
bescherming tegen onder meer roest
wordt de buitenzijde van de bus voor
zien van een witte basislak. Deze lak
dient 'gemoffeld' te worden, hetgeen
betekent dat de aangebrachte lak onder
hoge temperaturen in een oven uit
hardt. Hierna kan de bus worden
bedrukt. Net als bij papierbedrukking,
gebeurt dit kleur voor kleur. (De vier
kleuren rood, geel, blauw en zwart zijn
voldoende om alle kleuren te kunnen
realiseren). Nadat het nieuwe decor
weer bij hoge temperaturen gedroogd
is, worden de bussen 'gebordeld': aan
de bovenzijde krijgt de bus een profiel.
Daarop kan dan later de deksel worden
bevestigd. Nadat de bodem een behan
deling heeft ondergaan tegen roest, is de
buitenzijde van de bussen klaar. Inwen
dig krijgen ze nu nog een coating. Aan
deze behandeling en de coating stelt ons
concern zeer hoge eisen, want als de lak
niet goed is aangebracht, kan de kwali
teit van het verpakte produkt worden
beinvloed. Is de la klaag droog, dan
wordt voor alle zekerheid getest of de
gehele binnenzijde wel degelijk bedekt
is met lak. Heineken Technisch Beheer
heeft hien'oor een apparaat ontwik
keld, de 'coating quality tester', dat
sinds een jaar in gebruik is bij al onze
bussenleveranciers. Een andere inspec
tie vindt plaats met behulp van licht
bronnen om te checken of in de bus
geen gaatjes of scheurtjes zitten. Met
andere woorden, of geen lekkage kan
optreden. Als dit alles achter de rug is,
vindt de bus met vele andere lotgenoten
een plaats op een pallet, waarna het tijd
is voor transport naar de drankenafvul-
ler. Bij de brouwerijen of frisdrankenfa
brikanten worden de bussen gevuld.
Los aangeleverde deksels worden na
het vullen op de bovenzijde van de bus
gelegden 'gefelst'. Bij het felsen worden
deksel- en rompprofiel in elkaar gevou
wen. Een compound in het dekselpro
fiel zorgt voor een gasdichte afsluiting.
70% van de bierbussenmarkt deze
voorziening.
In Europa was de Felinfoel brouwerij
uit Wales de eerste die bier in bussen op
de markt bracht. Dit gebeurde in
januari 1936. De scheepvaart was in
die dagen de grootste afnemer, want op
de lange zeereizen bleef het hierin bus
sen van betere kwaliteit dan in flessen.
In ons land werden voor de tweede
Wereldoorlog slechts weinig bussen
afgevuld met bier. Een van de weini
gen die dit wel deed, was de Amstel
Brouwerij. Dit bier was bestemd voor
de scheepvaart en voor export. Lang
zamerhand werden de drankenbusjes
ook gebruikt voor frisdranken.
Vooral in de jaren na de 2e Wereldoor
log raakte het gebruik van busjes popu
lair. Het bier in bussen was niet meer
alleen verkrijgbaar voor de soldaten
van de geallieerden, zoals tijdens de
oorlogsjaren, maar weer voor ieder
een.
Het eerste grote evenement in ons land
waar bier en frisdranken in bussen ver
krijgbaar waren, was de T.T. in Assen
in 1963. In het Speelgoed en Blikmu
seum te Deventer hangt nog de
reclame uit die tijd: "T.T.-kijken?
Drink Heineken."
Sindsdien hebben er vele miljarden
busjes hun weg gevonden naar de con
sument, in binnen- en buitenland.
Uiteraard ook afgevuld met bier van
onze concernmerken.
