cA
de stichting 's-Hcrtogcnbosch SQ(?
is voereend dat
Y)é\mken Ucdcrland BV.
aI* hoojefcponsor optreedt tijden*
de viering van bet S0Cjarig
besU&n van de *tad
'*4)crtogcobo*ch in 1985.
lijke invallen te beschermen. De bur
gers krijgen daartoe van de hertog een
handvestwaarin de rechten en privile
ges staan omschreven, en de stad
wordt met grachtenwallen en poorten
beveiligd. Uniek feit: de nederzetting
krijgt als eerste plaats in de noordelijke
Nederlanden stadsrechten. Voortaan
heet ze, naar het bos van de hertog:
's-Hertogenbosch.
De stad komt tot snelle groei en bloei.
In 1220 beginnen Bosschenaren al met
de bouw van een kerk, de romaanse
Sint-Jan. En een eeuw later is de stad
al te klein geworden en moeten de
stadsmuren verplaatst worden, het
geen eind 14e eeuw nogmaals dient te
gebeuren. De stad telt dan naar schat
ting 14.000 inwoners.
Bloeitijd
Een bloeiende stad: vermaard is het
Bossche laken dat in de lakenhal wordt
verhandeld en naar landen in heel
Europa wordt geëxporteerd. Ook
andere Bossche produkten als linnen,
messen en spelden, leer en schoenen
vinden gemakkelijk afnemers. Het
hoogtepunt van bloei op cultureel
gebied, beleeft de stad in de 15e eeuw.
De nieuwe, gotische Sint-Janskerk
(bouw begonnen rond 1380) krijgt dan
haar definitieve vormSterke stimulan
sen gaan uit van de nu nog bestaande
in 1318 gestichte Onze-Lieve-Vrouwe
Broederschap, waarvan onder andere
de schilder Jeroen Bosch lid is geweest.
In haar eigen kapel in de Sint-Jan laat
ze haar eigen koor met vermaarde zan-
Op geen plattegrond van Den Bosch zijn zo duidelijk de vestingwerken getekend als
op deze kaart uit 1672. Van middeleeuwse oorsprong zijn de muren en wallen met poor
ten, bastions en rondelen, die de inwoners van de stad eeuwenlang veiligheid en bescher
ming hebben geboden.
Links onder de Citadel, een militair bolwerk uit 1637 dat evenals grote muurpartijen in
de jaren '70 is gerestaureerd. Op deze kaart zijn de huizen weggelaten. Des te meer valt
op het grote aantal kerken en kloosters in die tijd. In het hart van de stad, op de driehoe
kige Markt waar de hoofdstraten samenkomen, is het stadhuis zichtbaar.
Wat deze kaart ook duidelijk laat zien, is het eeuwenoude, wijdvertakte waterloopstelsel
in de binnenstad, de Binnendieze.
Foto Stadsarchief Den Bosch).
5
s-HertcKjTtjboscb 12 Oktober 1994.
Dhr. g.b.j. Rovers
voorzitter.
Stichting- S 00.
Wr. b.l.i. vxn Zwietcn
burgemeester.
's-Hertogenbosch.
Lees verder
oppag. 8
De Markt is het hart van de stad. Driehoekig is de plattegrond van de eeuwenoude stads
kern, waarvan drie, haast even oude hoofdstraten bij elkaar komen op het eveneens
driehoekige marktplein. Op dit plein staat (hier niet zichtbaar) het 17e eeuwse stadhuis.
De wekelijkse warenmarkt, winkels en horecabedrijven trekken vele bezoekers uit de
stad en omgeving. En daarboven verheffen zich de toren, koepel en spitsen van de
monumentale Sint-Jan.
gers optreden. Beroemde componis
ten uit die tijd schrijven er de muziek
voor. Keizer Maximiliaan van Oosten
rijk kiest Den Bosch uit om daar in
1481 het kapittel van de orde van het
Gulden Vlies te houden. Dat gebeurt
met pracht en praal in de dan groten
deels voltooide gotische Sint-Jans-
kerk, symbool van de religieuze trots
van de Bossche burgerij
Den Bosch is een centrum van geeste
lijk leven. Vele kloosterorden hebben
zich er in de loop der eeuwen geves
tigd. Ze houden zich bezig met onder
wijs, zielzorg en de caritas. Geen stad
in de Nederlanden heeft een zo lange
en rijke traditie op het gebied van de
georganiseerde liefdadigheid als Den
Bosch. Het Groot Ziekengasthuis
(1274) zorgt voor de armen en zieken,
het Geefhuis voor voedseluitdelingen.
Reinier van Arkel (1442) is het oudste
krankzinnigengesticht van ons land.