J. F. J. NAGTEGAAL:
IK BEN ALS DE DOOD VOOR ZO N DING
Jan Nagtegaal, geboren te Am
sterdam in 1920, schildert vol
gens de technieken der Oude
Meesters en restaureert oude
schilderijen. Wij kwamen met
hem in contact door zijn expo
sitie in de Heineken Galerij en
tijdens een gesprekje in de
raadskelder vertelt hij dat het
al vanaf zijn zesde jaar als een
paal boven water stond, dat hij
kunstschilder wilde worden. Dit
werd tegengewerkt door zijn
ouders, die dit beroep haatten.
Door zijn grootvader, die een
decoratiezaak had, heeft hij het
toch zover gebracht. Van hem
kreeg hij dan ook zijn eerste
schilderlessen.
Toen Nagtegaal 14 was werd hij
naar de Ambachtschool ge
stuurd ('doe het maar' had de
Amsterdamse joffer A. van den
Berg gezegd, naar wie hij altijd
toeging met zijn werk, 'als er
talent inzit komt het er wel
uit'). Op de Ambachtschool
pen, die de oude meesters ook
als object gebruikt hadden.
Zodoende kon hij schilderijen
maken, die niet te onderschei
den waren van de 17e eeuwse.
Hij heeft echter op aanraden
van diverse mensen een tijd lang
dingen uit zijn eigen omgeving
geschilderd, maar toen hij wat
meer geld had om antiek te
kopen, viel hij terug op de oude
voorwerpen.
Door de interesse voor oude
schilderijen is langzaam het res
taureren ervan gekomen.
Toen er een plaats vrijkwam bij
het Rijksmuseum werd hij na
een kleine proeftijd restaurator.
Het was zijn eerste echte werk
kring. Ondanks het gebonden
zijn beviel het hem best. Zo
goed dat hij daar liever na
vijven nog doorgewerkt had.
Maar als Rijksambtenaar is dat
een vloek. Na 2 maanden was
de directie zo tevreden, dat al
het verantwoordelijke werk op
heeft hij veel materiaalkennis
opgedaan en vaktechnisch een
goede ondergrond gekregen,
hetgeen hem nu nog van pas
komt. Hierna kwam hij in de
zaak van zijn grootvader, maar
dat beviel hem helemaal niet.
Op zijn 19e jaar gaf hij er de
brui aan, huurde een atelier en
begon te schilderen, zonder één
cent. Het eerste schilderij dat
hij verkocht leverde hem 12,50
op.
Bij een kunsthandelaar ont
moette hij de schilderes Roos
Bosnak, met wie hij vijf weken
later trouwde. Hun enige bezit
bestond uit een atelier, een di
van en een ezel.
In die periode bezocht hij de
Kunstnijverheidsschool en volg
de hij een opleiding voor teken
leraar.
Nagtegaal, die altijd al erg ge
ïnteresseerd was in oude mees
ters, ging zelf schilderen in de
17e eeuwse technieken. Dit liep
vaak op mislukkingen uit, maar
hij is ervan overtuigd dat je van
je mislukkingen meer leert dan
van je overwinningen.
In de jaren 47/48 heeft Nagte
gaal een atelier gehad in het
Rijksmuseum. Hij had toen de
beschikking over alle voorwer-
Nagtegaal restaureert hier een schilde
rij van Jongkind (1845); Madeleen
kijkt belangstellend toe.
hem werd afgeschoven. Zo res
taureerde hij o.a. het portret
van Rembrandt dat in het bezit
is van Jan Six, Ruysdael en
andere bekende meesters. Toch
werd de gebondenheid met het
Mansportret, doek 100-76, 18e eeuw.
Uit de collectie Gemeente Amersfoort.
Voor de restauratie: doek zat nog op
het oude raam, vastgezet met houten
pennen. Het linnen was geheel ver
teerd en beschimmeld en over het ge
heel gescheurd.
3S5IM
Jeugdrubriek onder redaktie van madeleen van eek, hans jonkers,
rudie van eekert, ad sinkeldam, els küper, rené prins, yvonne schut
selaars, leen molenaar, suzan van de grint, albert lakwijk, lida
eenhuizen, michel subelack en mary van overdam.
J. Nagtegaal voor zijn schilderij 'Zon
deval' (1964-1965).
museum na enige tijd vrijwillig
verbroken.
Daarna restaureerde hij voor
particulieren, kreeg opdrachten
van Nederlandse Gemeenten
o.a. Amersfoort.
Nu is hij vaste restaurator van
kunsthandel P. A. Scheen, ge
specialiseerd in Romantische
School. Hij moest daarvoor
eerst een examen afleggen en
slaagde natuurlijk na die erva
ring opgedaan in het Rijksmu
seum.
Volgens Nagtegaal is iedere res
tauratie een 'examen'. Je moet
er een eindeloos geduld voor
hebben, alles is onherroepelijk,
je kan je geen enkele vergissing
permitteren. Je moet het met
hart en ziel doen en er natuur
lijk feeling voor hebben.
Het komt voor dat een schilderij
zo beschadigd is, dat je ge
woon moet improviseren, tech
nisch gezien. Je moet kennis
hebben van het vak en je moet
weten met wat voor materiaal
je moet werken.
Hoe een restauratie precies in
zijn werk gaat, hadden wij hier
graag afgedrukt, maar Nagte
gaal ziet dat liever niet gepu
bliceerd, omdat er op dit ter
rein zoveel geknoeid wordt.
Wel drukken we hieronder drie
foto's af van een schilderij vóór,
tijdens en na de restauratie. Dit
schilderij is teruggevonden in
Het schilderij verdoekt, schoonge
maakt en de scheuren ingevoegd met
een plamuursel.
AMSTERDAM
het Frans Halsmuseum voor
lopig weer vol is
niemand dus meer bang
hoeft te zijn alsnog te wor
den 'bijgezet'
als je niet langs de weg
timmert, je veel kunt berei
ken
op het hoofdkantoor zo-
iemand is, die daardoor nog
steeds niet verhuisde
hij dan ook praktisch de
enige is die, sinds al die
verhuizingen begonnen, zijn
eigen vertrouwde hok nog
heeft
het gezegde 'ik blijf zitten
waar ik zit en veroer me
niet' door hem nauwlettend
nageleefd wordt
er echter geruchten gaan
dat hij er binnenkort ook
aan moet geloven
hij dit wel weer zo zal wen
den en keren, dat hij zijn
lijfspreuk eer aan doet
er binnen niet al te lange
tijd weer gehockeyed zal
worden (zie pag. 1)
de kelder van het stadhuis te
Amersfoort, in een vastgeroeste
kluis. Het was volkomen ver
teerd en zat zelfs nog op zijn
oude raam. Met deze restaura
tie is hij een half jaar bezig ge
weest.
Nagtegaal staat bekend als een
van de beste restaurateurs van
Nederland en volgens zijn zeg
gen heeft hij dit voor een groot
gedeelte te danken aan zijn
vrouw. Als zij hem niet zo aan
gespoord had was hij wel net
zo ver gekomen, maar dan via
allerlei omwegen.
Iedere restauratie vergt veel
tijd, hij werkt er keihard aan en
is als de dood voor 'zo'n ding'.
Toch is het zijn lust en zijn le
ven.
Na de restauratie. Totale tijdsduur van
de restauratie vijf maanden.
ROTTERDAM
er iemand in ons concern is
die last heeft van kinder
ziektes
dit op een misverstand be
rust
het niet iemand maar iets is
de nieuwe consumptiebon-
nenautomaat bedoeld wordt
bij deze automaat, die op
een kwartjesdieet leeft, een
storing in de stofwisseling
geconstateerd is
het na een operatieve in
greep wel iets beter met
hem gaat
de bonnetjes die hij produ
ceert nog wel erg klein zijn
en bovendien geel
dit wel nooit over zal gaan,
daar het een aangeboren af
wijking blijkt te zijn
er mensen zijn die denken
dat de storing nog niet ver
holpen is
zij namelijk met eigen ogen
zien dat hier en daar met
rose bonnetjes betaald wordt
deze kleur niet automatisch
te krijgen is maar bij de kas
(maar niet voor iedereen)
men daar zeker wel eens
wat anders krijgt dan kwar
tjes
er toch wel bewondering be
staat voor het ding en dit
blijkt uit de opmerking
het net een automaat is
wanneer men een warme
maaltijd wil
betekent dat men tien kaar
tjes moet hebben
je dus ook tien keer een
kwartje in de automaat moet
stoppen en ook tien keer
moet trekken
je dan je warme hap als een
haas naar binnen moet wer
ken omdat van het half uur
lunchpauze niet veel meer
over is
DEN BOSCH
er een pendeldienst bestaat
tussen brouwerij en het sta
tion
er te veel gebruik van wordt
gemaakt
er plannen worden gemaakt
om mettertijd een open aan
hanger aan het busje vast
te koppelen
deze aanhanger speciaal zal
worden ontworpen voor de
lastige klanten
deze klanten dus maar ge
bruik moeten maken van de
BBA.
deze wel iets duurder is
de postkamer de enige af
deling in Den Bosch is die
in het bezit is van 'n nood
uitgang
deze nooduitgang maar gauw
moet verdwijnen omdat het
enorm tocht
als de P.T.T. geen raad weet
met poststukken deze gede
poneerd worden in postbus
258
zodoende brieven worden
ontvangen geadresseerd aan
o.a. Koudijs (veevoederfa
briek), Shell, Politiebureau
enz.
«MME