is gewoon nodig dat er in de komende tientallen jaren iets aan de economie gebeurt, de economie stagneert in V/;-«««gI/a-' ftn w1a rlc ij t_l UÜliyOl\Ul,,_. V V.t maatschappij in de consumptiemaatschappij. Wat ik gedaan heb en wat meer andere mensen doen is wijzen op het feit dat de produktiemaatschappij van de tijd van Karl Marx (het werken als het hoogste doel stellen) ongemerkt is overgegaan in de consumptie maatschappij. Men moet consumeren om de gehele economie gaande te houden. Daarom maken we auto's die we binnen vier jaar weg moeten gooien, omdat de fabrieken moeten blijven lopen, anders krijg je weer zoveel werkeloosheid. Het is een grote machinerie. Die machinerie produceert een hoop overtolligheid, het is een doel in zichzelf ge worden, het produceren om een bepaalde behoefte te dekken. Die behoefte wordt wel gedekt, alleen zijn er grote delen van de wereld die geen deel hebben hieraan, omdat ze nog niet die sleutel kennen. Die sleutel is KLAAS. Dat vind ik al jaren. Ik heb met Provo gedacht, dat dit beeld vrij zou komen als het centrale in onze cultuur: Klaas. Elk jaar weer keert het wonder terug, het wordt doorverteld aan de kinderen. Ook al zeggen ze dat ze niet meer in Sinterklaas geloven, ze kunnen niet onder dit gewoontewonder uit, want ze gaan het zelf bedrijven, er zelf aan deelnemen door cadeaus te kopen en door de economie in december tot een top te voeren. Dan is er hoogconjunctuur in het gehele economische bestel. Is er een alternatief Wie praat er over alternatief; ik ben geen betweter, ik weet niets maar constateer alleen bepaalde dieper lig gende mystificaties en dat tracht ik te verbeelden in allerlei activiteiten, die ik de afgelopen jaren gepleegd heb. Mijn inbreng in Provo is de Klaas-mystiek en die is er uit vergeten. Wat er van Provo overgebleven is, is een stuk beweging wat over de wereld gegaan is, een stuk studentenprotest, een stuk eis om inspraak. Maar de eigenlijke mystiek die ik erin gebracht heb, de Kiaas- mystiek, wordt volkomen over het hoofd gezien, hoewel de noodzaak om de hoek ligt. De noodzaak van de revolutie, die de gehele intellectuele jeugd in de westerse asfalt-jungle voelt. Die mist een beeld. Men grijpt ge brekkig terug op Marx en Lenin en vergeet dat dat het probleem niet is. Het probleem is niet de verslaafde arbeider, de onderdrukte arbeider, maar de verslaafde consument, dat is het probleem, maar dat zien ze niet. Dus ik moet die boodschap er op een ander manier wederom inbrengen. In het publieke bewustzijn, in het internationale publieke bewustzijn. Leven we dan in een soort schijngeluk Je bent gelukkig als je je gelukkig voelt. Alles is schijn. We spelen wat we zijn. Ik speel voor Jasper Grootveld, dat is een rol die me opgelegd is omdat ik toevallig zo heet en omdat ik de ontwikkeling heb doorgemaakt. Nochtans speel ik, want ik ben het niet. Ik ben ergens anders. Ik tracht naar beste weten dat mannetje te maken wat mij opgelegd is en dat is mijn plicht. Zie je verband tussen de Klaas-figuur en de Kerstman? Dat is allemaal lood om oud ijzer. De Klaas-figuur is de eerste man die in die zin ageert tegen het te veel roken, met alle gevolgen van dien. Is er een direct verband f.ir-, f-J,-0 tSlaan fintIIir*? a.,t, uoKmay-w zijn e,r Het neen helemaal met elkaar te maken. (Toen ging de fotograaf weg. Dag meneer Deenik) Is dat heel direct bedoeldZelf steek je iedere keer weer een sigaret op. is het ook weer om het mystieke Moet je horen. Het heeft alles te maken met de con sumptie-filosofie. Je verzet je met het woord, je bent je bewust dat je verslaafd bent. Laat ik een stukkie ge schiedenis vertellen. Om te beginnen zou ik willen stellen, dat ik zelf altijd in Klaas geloofd heb. Ik heb van jongsaf geloofd in het wonder, in het telkens terugkerende wonder dat verlich ting zou brengen en uitkomst zou bieden aan de be hoefte die ik voelde tot wat dan ook. Ik heb altijd geloofd: straks kan het wonder gebeuren. Nu nog tast ik in het duister. Dat is altijd met Klaas-mystiek verbon den geweest. Het roken is voor mij altijd mystiek. Toen ik me werkelijk intens bewust werd dat ik niet los kwam van het roken, ben ik er op door gaan denken en toen ben ik gaan denken hoe wij überhaupt aan het roken gekomen zijn en wat het in feite is, wat het sociaal is, en toen bedacht ik me, dat wij, de West-Europeanen, het gekregen hebben van de Indianen uit Amerika. Dat is wat wij er globaal van weten. Ik weet inmiddels dat er in West-Europa gerookt is voordat Columbus Amerika ontdekt heeft. Daar zijn bewijzen van. Dat is één van de dingen waar ik op het ogenblik mee bezig ben om in de publiciteit te brengen. Maar goed, we hebben het gekregen van de Indianen. De Indiaan, daar was het iets bijzonders voor, het roken. Dat was ritueel, dat was met hun hoogste sociale boven verbonden, dat was zo maar niet iets van: lekker siga retje, nee, dat was mystiek, dat was spreken met noem het God, met de voorvaderen, met het boven deze wereld uitgaan. Het was communicatie met de voor vaderen. Het rokertje komt uit de grond, uit moeder aarde. Het wordt gedroogd en in de vorm geperst die het rokertje is, het vuur komt erbij, het Heilige Vuur en de rook, de ziel van het lichaam, wat het rokertje is, stijgt omhoog. Het heeft altijd iets te maken gehad met cultus, oeroude cultus, met mystiek, met communicatie, met het beter weten. Wij hebben het overgenomen, afgekeken. Wij zijn met zulke grote stampers over allerlei oude culturen heen gelopen en wij hebben alles naar onze hand gezet. Wij hebben onze manier van leven daaraan opgelegd. Wij hebben alles vanuit ons betere weten geïnterpreteerd, vanuit onze cultuur, vanuit onze godsdienst ook. Wij hebben met het kruis van Christus alles in elkaar gehakt. Ook allerlei wijsheid, waar we misschien nog nooit aan toegekomen zijn, wat we gewoon nooit geweten hebben. We hebben het meteen maar weggebrand, onderworpen, geïnterpreteerd. Wat we wel gedaan hebben we hebben dus gezien dat de Indianen roken, ze roken tabak, dacht men, maar de Indianen rookten veel meer, de Indianen rookten van alles. Voor hen was het rookritueel zo iets bijzonders, alles had zijn bepaalde tijd, alles had zijn bepaalde stand van de sterren. We weten van de jongensboeken van Karl May over het roken met de vredespijp, maar wat er nog meer achter zat weten we niet.

Jaarverslagen en Personeelsbladen Heineken

Vers van 't Vat | 1969 | | pagina 37