is gewoon nodig dat er in de komende tientallen jaren iets
aan de economie gebeurt, de economie stagneert in
V/;-«««gI/a-' ftn w1a rlc
ij t_l UÜliyOl\Ul,,_. V V.t
maatschappij in de consumptiemaatschappij. Wat ik
gedaan heb en wat meer andere mensen doen is
wijzen op het feit dat de produktiemaatschappij van de
tijd van Karl Marx (het werken als het hoogste doel
stellen) ongemerkt is overgegaan in de consumptie
maatschappij.
Men moet consumeren om de gehele economie gaande
te houden. Daarom maken we auto's die we binnen vier
jaar weg moeten gooien, omdat de fabrieken moeten
blijven lopen, anders krijg je weer zoveel werkeloosheid.
Het is een grote machinerie. Die machinerie produceert
een hoop overtolligheid, het is een doel in zichzelf ge
worden, het produceren om een bepaalde behoefte te
dekken. Die behoefte wordt wel gedekt, alleen zijn er
grote delen van de wereld die geen deel hebben hieraan,
omdat ze nog niet die sleutel kennen. Die sleutel is
KLAAS.
Dat vind ik al jaren. Ik heb met Provo gedacht, dat dit
beeld vrij zou komen als het centrale in onze cultuur:
Klaas. Elk jaar weer keert het wonder terug, het wordt
doorverteld aan de kinderen. Ook al zeggen ze dat ze niet
meer in Sinterklaas geloven, ze kunnen niet onder dit
gewoontewonder uit, want ze gaan het zelf bedrijven, er
zelf aan deelnemen door cadeaus te kopen en door de
economie in december tot een top te voeren. Dan is er
hoogconjunctuur in het gehele economische bestel.
Is er een alternatief
Wie praat er over alternatief; ik ben geen betweter, ik
weet niets maar constateer alleen bepaalde dieper lig
gende mystificaties en dat tracht ik te verbeelden in
allerlei activiteiten, die ik de afgelopen jaren gepleegd
heb. Mijn inbreng in Provo is de Klaas-mystiek en die
is er uit vergeten. Wat er van Provo overgebleven is, is
een stuk beweging wat over de wereld gegaan is, een
stuk studentenprotest, een stuk eis om inspraak. Maar de
eigenlijke mystiek die ik erin gebracht heb, de Kiaas-
mystiek, wordt volkomen over het hoofd gezien, hoewel
de noodzaak om de hoek ligt. De noodzaak van de
revolutie, die de gehele intellectuele jeugd in de westerse
asfalt-jungle voelt. Die mist een beeld. Men grijpt ge
brekkig terug op Marx en Lenin en vergeet dat dat het
probleem niet is. Het probleem is niet de verslaafde
arbeider, de onderdrukte arbeider, maar de verslaafde
consument, dat is het probleem, maar dat zien ze niet.
Dus ik moet die boodschap er op een ander manier
wederom inbrengen. In het publieke bewustzijn, in het
internationale publieke bewustzijn.
Leven we dan in een soort schijngeluk
Je bent gelukkig als je je gelukkig voelt. Alles is schijn.
We spelen wat we zijn. Ik speel voor Jasper Grootveld,
dat is een rol die me opgelegd is omdat ik toevallig zo
heet en omdat ik de ontwikkeling heb doorgemaakt.
Nochtans speel ik, want ik ben het niet. Ik ben ergens
anders. Ik tracht naar beste weten dat mannetje te maken
wat mij opgelegd is en dat is mijn plicht.
Zie je verband tussen de Klaas-figuur en de Kerstman?
Dat is allemaal lood om oud ijzer. De Klaas-figuur is de
eerste man die in die zin ageert tegen het te veel roken,
met alle gevolgen van dien. Is er een direct verband
f.ir-, f-J,-0 tSlaan fintIIir*?
a.,t, uoKmay-w zijn e,r
Het neen helemaal met elkaar te maken.
(Toen ging de fotograaf weg. Dag meneer Deenik)
Is dat heel direct bedoeldZelf steek je iedere keer weer
een sigaret op. is het ook weer om het mystieke
Moet je horen. Het heeft alles te maken met de con
sumptie-filosofie. Je verzet je met het woord, je bent je
bewust dat je verslaafd bent. Laat ik een stukkie ge
schiedenis vertellen.
Om te beginnen zou ik willen stellen, dat ik zelf altijd
in Klaas geloofd heb. Ik heb van jongsaf geloofd in het
wonder, in het telkens terugkerende wonder dat verlich
ting zou brengen en uitkomst zou bieden aan de be
hoefte die ik voelde tot wat dan ook. Ik heb altijd
geloofd: straks kan het wonder gebeuren. Nu nog tast
ik in het duister. Dat is altijd met Klaas-mystiek verbon
den geweest. Het roken is voor mij altijd mystiek. Toen
ik me werkelijk intens bewust werd dat ik niet los kwam
van het roken, ben ik er op door gaan denken en toen
ben ik gaan denken hoe wij überhaupt aan het roken
gekomen zijn en wat het in feite is, wat het sociaal is,
en toen bedacht ik me, dat wij, de West-Europeanen, het
gekregen hebben van de Indianen uit Amerika. Dat is
wat wij er globaal van weten. Ik weet inmiddels dat er
in West-Europa gerookt is voordat Columbus Amerika
ontdekt heeft. Daar zijn bewijzen van. Dat is één van de
dingen waar ik op het ogenblik mee bezig ben om in de
publiciteit te brengen.
Maar goed, we hebben het gekregen van de Indianen.
De Indiaan, daar was het iets bijzonders voor, het roken.
Dat was ritueel, dat was met hun hoogste sociale boven
verbonden, dat was zo maar niet iets van: lekker siga
retje, nee, dat was mystiek, dat was spreken met
noem het God, met de voorvaderen, met het boven deze
wereld uitgaan. Het was communicatie met de voor
vaderen. Het rokertje komt uit de grond, uit moeder
aarde. Het wordt gedroogd en in de vorm geperst die
het rokertje is, het vuur komt erbij, het Heilige Vuur en
de rook, de ziel van het lichaam, wat het rokertje is,
stijgt omhoog. Het heeft altijd iets te maken gehad met
cultus, oeroude cultus, met mystiek, met communicatie,
met het beter weten.
Wij hebben het overgenomen, afgekeken. Wij zijn met
zulke grote stampers over allerlei oude culturen heen
gelopen en wij hebben alles naar onze hand gezet. Wij
hebben onze manier van leven daaraan opgelegd. Wij
hebben alles vanuit ons betere weten geïnterpreteerd,
vanuit onze cultuur, vanuit onze godsdienst ook. Wij
hebben met het kruis van Christus alles in elkaar gehakt.
Ook allerlei wijsheid, waar we misschien nog nooit aan
toegekomen zijn, wat we gewoon nooit geweten hebben.
We hebben het meteen maar weggebrand, onderworpen,
geïnterpreteerd.
Wat we wel gedaan hebben we hebben dus gezien
dat de Indianen roken, ze roken tabak, dacht men, maar
de Indianen rookten veel meer, de Indianen rookten van
alles. Voor hen was het rookritueel zo iets bijzonders,
alles had zijn bepaalde tijd, alles had zijn bepaalde
stand van de sterren. We weten van de jongensboeken
van Karl May over het roken met de vredespijp, maar
wat er nog meer achter zat weten we niet.