UUfV UIJ i ie li icr\ci i jwiiycno vu vivi v^i
meisjes tot 18 jaar in de gelegen- hangt dus helemaal van de in- en kandelaars ontstonden), bon- binnen gewerkt werd.
'<7, JÏ.VI exsohece ivf
Shell-foto
Enige tijd geleden waren wij op
uitnodiging van de jeugdredac-
tie Belfry van Joh. Enschedé en
Zonen te gast bij Neerlands
enige bankbiljetten- en postzegel
drukkerij in Haarlem. Met ietwat
gemengde gevoelens zijn we aan
de excursie begonnen, met de
wetenschap dat we tijdens die
rondgang een kapitaal aan bank
biljetten zouden zien. Mochten
we de neiging gehad hebben met
het bekende handgebaar ons wat
van dat kostelijke goed toe te
eigenen, deze neiging werd gron
dig de kop ingedrukt door een
uiteenzetting over het bewakings
systeem door de gastheer, een
systeem waarin in tegenstelling
S tot de verdediging van wereld
bekerhouder AC Milan geen
gaten vallen!
STUKJE GESCHIEDENIS
De grondlegger van de firma
Enschedé is Izaak Enschedé.
Deze, in 1681 geboren zoon van
een uurwerkmaker, werkte aan
vankelijk in een weverij, maar
werd in 1697 als zettersleerling
aangenomen bij Gerard Casteleyn,
in het huis „De Blye Druck" aan
de Grote Markt, waar sinds 1656
de Oprechte Haarlemsche Cou
rant werd uitgegeven. In 1702
werd Izaak in het gildeboek inge
schreven en deze datum wordt
beschouwd als de stichtingsdatum
van het bedrijf.
Op elfjarige leeftijd kwam zoon
Johannes als leerling in zijn va
ders bedrijf werken; in 1726 werd
hij in het boekdrukkersgilde inge
schreven. In 1737 kochten Izaak
en Johannes het recht van uitgave
van de Oprechte Haarlemsche
Courant van de Erven Casteleyn.
Als uitgevers van deze eerste
Nederlandse krant verkregen zij
bekendheid in het gehele land en
zelfs daarbuiten. Bij de aankoop
van de lettergieterij van Wetstein
in Amsterdam, kwam het materiaal
van de stempelsnijder Joan Michael
Fleischman, die later ook voor de
firma Enschedé zou snijden, in
hun bezit. Sedert 1771, toen de
oudste zonen van Johannes, Jo
hannes II en Jacobus, in het druk-
kersgilde werden ingeschreven,
draagt het bedrijf de naam van
Joh. Enschedé en Zonen.
Toen de firma in 1795 opdracht
kreeg tot het drukken van waar
depapieren, kwam het historische
lettergieterijmateriaal, dat de in
1780 overleden Johannes I ver
zameld had, goed van pas. En
niet minder de typografische mu
ziek, gesneden door de reeds
hierboven genoemde Fleischman.
Met „de muziek van Fleischman"
werden randen samengesteld uit
onderdeeltjes daarvan; voor de
tekst op de waardepapieren ge
bruikte men historische letter
soorten.
In 1814 kregen de Enschedés
eveneens opdracht tot het druk
ken van bankbiljetten voor de
meisjes (en jongens) van zo n 15
of 16 jaar op de maatschappij
toeten nog Diazen wetend. Het is
daarom süesz'os de moeite waard
deze jongeren in aanraking te
brengen met andere onderwerpen
dan die uit hun meestal nog be
perkte interessekring.
Jammer, dat er van Heineken niet
meer jonge mensen naar toe wil
len of mogen. (Sommigen kunnen
immers geen enkele morgen „ge
mist" worden!)
Op de vraag hoe onze vier Heine
ken meisjes deze cursus ervaren,
luidde het antwoord unaniem:
„Het is ons tweehonderd procent
meegevallen! Geweidigi" Emmy
Nederlandse Bank en later voor
de Emissiebanken in West-lndië
en Suriname.
DUIZENDEN DUIZENDJES
Tijdens onze rondgang werden
juist briefjes van duizend gedrukt.
Het zou te ver voeren precies te
vertellen hoe dat in zijn werk
gaat. Er werd ons verteld, dat het
door het gebruik van kleuren
en ragfijne motiefjes (hebben jul
lie een briefje van duizend wel
eens bekeken I) onmogelijk is
een goede vervalsing te maken.
Dat geldt trouwens voor alle bank
biljetten.
POSTZEGELS EN
DRUKWERK
Het is niet alles bankbiljet wat de
klok slaat. (Gelukkig maar, men
zou er gefrustreerd door raken!)
Ook postzegels worden er ge
maakt en niet te vergeten
gewoon drukwerk. Helaas hebben
wij wegens tijdgebrek van
de postzegels niets gezien. Wel
konden we een kijkje nemen in
de zetterij en zien op welke ma
nieren geclicheerd kan worden,
welke manieren van drukken toe
gepast worden enzovoort. Het
was bijzonder interessant in ieder
geval.
Dankzij dit leuke contact met een
andere jeugdredactie weten wij
nu hoe „het slijk der aarde" ge
maakt wordt! £mmy
(Informatie: Het Klokhuis, pers.-
org. Joh. Enschedé en Zonen).
