Foto rechts:
De zakhorloges boven
en rechtsonder moesten
met een sleuteltje wor
den opgewonden. Het
exemplaar linksonder
heeft een seconde-,
dag-, datum- en maand-
aanwijzing. Het horloge
rechtsonder heeft Turkse
cijfers op de wijzerplaat.
Foto links:
Nachtklok met draaiende
bol, waarin een kaars
geplaatst kon worden.
De vast opgestelde wij
zer gaf het uur aan.
de uurwijzer ronddraaide.
Een vast opgestelde wijzer
gaf dan het uur aan. In deze
matglazen cilinder kon men
een kaars plaatsen zodat dit
systeem zowel overdag als
's nachts te gebruiken was.
Horloges
Horloges dateren al van heel
lang geleden. In 1650 onge
veer werden al exemplaren
gemaakt die men met zich
mee kon dragen, al was de
omvang dan nog wel iets
groter dan onze moderne
zak- en polshorloges. In
1600 en 1700 zijn enorme
aantallen van deze uurwer
ken gemaakt, die stuk voor
stuk meesterwerken zijn.
Ze werden geheel met de
hand vervaardigd, waarbij
goud- en zilversmeden er
een eer in stelden hun vak
manschap ten volle uit te
leven. Zelfs de binnenzijde
en de achterplaat werden
met figuurtjes en graveringen
versierd, die zo mooi waren
dat men in latere eeuwen
deze horloges sloopte en er
broches van maakte. Dit is
erg jammer, want zo zijn
Een ander model nachtklok bestond
uit een kaars die achter een mat
glazen plaatje werd gezet.
vele mooie en zeldzame
exemplaren verloren gegaan.
De constructie van deze hor
loges was haast een getrouwe
copie van de normale grote
uurwerken. Zo werd de
veertrommel gespannen door
middel van een „ketting"
die zo klein was dat men
een loep moet gebruiken
om de afzonderlijke scha
kels te kunnen onderschei
den. De wijzerplaten wer
den dikwijls beschilderd met
landschappen en jachttafe
relen. De kasten, uitgevoerd
in goud en zilver, soms met
emaille of edelstenen inge
legd, vertoonden gedreven
figuren. Men maakte daar
om dan ook vaak een tweede
losse kast, die om het hor
loge geplaatst kon worden.
Ook werd wel een slag of
speelwerk ingebouwd, zodat
men 's nachts bij een druk
op de knop kon horen welk
schijn komen, die, na opge-
opgewonden te zijn, weer
feilloos de tijd aanwijzen.
Heden en toekomst
Na de uitvinding van de
elektriciteit is er sinds
eeuwen weer verandering
gekomen in het principe van
het uurwerk. Een elektro-
magneetje nam de taak van
het uurwerk over. Hiermee
verdween een stuk geschie
denis dat niet meer te ver
vangen is. Dat de meeste
mensen toch een klok ver
eenzelvigen met een slinger
uur het 't laatst geweest was.
Losse sleuteltjes, ook zeer
fraai uitgevoerd, dienden
om het horloge op te win
den. Pas in 1850 kwam het
horloge zoals wij het nu
kennen in de mode. Het
werd platter en, wat jammer
is, minder fraai. Men had
in die tijd geen behoefte
meer aan een horloge als
sieraad.
Dat de constructie degelijk
was, blijkt wel uit het feit
dat er nu nog steeds horlo
ges uit familiebezit te voor
beweging blijkt uit het feit
dat de meeste elektrische
huiskamerklokken een tik
kend geluid maken, wat er
extra in wordt gemaakt.
Als laatste ontwikkeling mag
genoemd worden de atoom
klok, die een zeer grote
nauwkeurigheid heeft en
per eeuw slechts enkele
seconden afwijkt.
Wat de toekomst nog gaat
brengen is niet te zeggen.
Wel is duidelijk dat ieder
mens zijn leven regelt naar
de tijd, die rustig verder tikt.
17
