Rond 1700 is dit staand horloge
gemaakt. Het is te vinden in de
hal op de eerste etage van ons
hoofdkantoor te Amsterdam. Binnen
de gegraveerde cijferring wordt de
maand, de datum en de dag aan
geduid. Onder de cijferring is een
Hollands tafereel uitgebeeld met
bewegende scheepjes, molenwieken,
een man die een koe voortdrijft en
een vissertje, dat elke vijf minuten
,,beet" heeft. Een carillcn laat ieder
uur een melodie horen. Er kan een
keuze gemaakt worden uit ver
schillende melodieën.
(Zie ook de foto op de voorpagina).
de zijkant van de kast. An
dere varianten zijn meestal
speciaal op bestelling ge
maakt en zijn nog zeldza
mer.
De industrie in Friesland is
ten onder gegaan, doordat
men niet met zijn tijd mee
ging. Immers, de staart- en
stoelklokken moesten iedere
dag worden opgewonden.
De Duitse industrie daaren
tegen bracht een 8-daags
uurwerk op de markt in een
voor die tijd moderne uit
voering. Het is dan ook niet
te verwonderen dat de Frie
zen een geduchte concurrent
kregen, vooral omdat men
de Friese uurwerken, die
men vrij eenvoudig ook 8-
daags had kunnen maken,
niet aanpaste. Dat was het
einde van de Friese uur
werkindustrie.
In dezelfde periode hadden
grote steden als Amsterdam,
Den Haag en Utrecht ook
een eigen klokkenindustrie.
Vooral bekend zijn de staan
de horloges, die de hoogste
graad van perfectie hadden.
Aan zo'n uurwerk werd
maanden lang gewerkt. Ie
der exemplaar had een eigen
uiterlijk. Men bouwde steeds
weer andere bewegende me
chaniekjes in, terwijl de kas
ten in veel gevallen werden
aangepast aan de wens van
de koper. Ook het Amster
dammertje, een luxe uitvoe
ring van de Friese staart-
Deze Friese staartklok met korte
staart (zogenaamd model) heeft
een datumaanwijzing en maanstan
den. Hij wijkt in uitvoering af van
de gangbare Friese staartklok onder
andere door geheel beschilderde
wijzerplaat zonder koperen hoek-
figuren. Deze klok werd ongeveer
eind 1700 gemaakt.
klok, werd in het westen van
het land gemaakt.
De Ruempol klok, die qua
uurwerk en wijzerplaat veel
weg heeft van een stoeltjes-
klok, werd in Laren (Over
ijssel) door de familie Ruem
pol gemaakt. Van deze
exemplaren zijn er nog maar
enkele over. Men vindt ze
bij uitzondering nog in mu
sea en in particuliere ver
zamelingen.
Ook in andere landen had
men de ontwikkeling van het
uurwerk gevolgd en vervol
maakt. Het bijzondere is
echter dat niemand aan het
principe van het uurwerk
ook maar iets gewijzigd
heeft. Alle klokken hadden
hetzelfde aantal raderen, de
zelfde manier van slinger
aandrijving. Wèl was er een
eigen ontwikkeling in uiter
lijke vorm te bespeuren. De
Fransen maakten enorme
bronzen en vergulde kasten
met voorstellingen, die meer
op een beeldengroep dan
een klok leken, temeer om
dat men het uurwerk dik
wijls gedeeltelijk wegwerkte.
Men maakte echter ook wa
re meesterstukken, waaron
der Horologiums, die alle
plaatselijke tijden van de we
reldsteden aangaven.
Ook om de plaatselijke tijd
is nog heel wat te doen ge
weest. Als wij nu op reis
gaan, bijvoorbeeld van Am
sterdam naar Tokio, en we
vergelijken in ieder land de
tijd die ons horloge aangeeft
Franse hangklok met als bijzonder
heid de uitgewerkte slinger die
voor de gewichten hangt.
14
