EVEN EEN
KOPIETJE MAKEN..."
Dit is de laatste aflevering van het
uit drie delen bestaande artikel. Deze
keer zal voornamelijk gesproken
worden over de klein-offsetmethode
een vorm van vermenigvuldigen, die
steeds meer toepassing vindt.
Vloeistofduplicator (hectografie)
Deze methode is enigszins berucht
om de vuile vingers die men erbij
krijgt. De drukvorm is hier een vel
kunstdrukpapier. Hierachter ligt een
vel speciaal carbonpapier (hectogra-
fisch) met de carbonlaag tegen de
achterzijde van het kunstdrukpapier.
Na het bewerken (typen, tekenen)
wordt het carbon verwijderd en het
kunstdrukpapier op een cilinder ge
spannen. Het afdrukpapier wordt
enigszins bevochtigd met een vluch
tige vloeistof en tegen de achterzijde
van het moederblad (master) gedrukt.
De vloeistof neemt een zeer dun
laagje van de tekst van de vette car
bonlaag mee; hierdoor ontstaat de af
druk. De oplage is beperkt: de naam
hectografie stamt nog uit het begin
van deze techniek, toen de oplage
capaciteit een aantal van 100 afdruk
ken zeker niet te boven ging. Het
systeem werkt goedkoop, maar heeft
een groot bezwaar: het hectografisch
carbon geeft af en is de schrik van
menige typiste. Op allerlei manieren
wordt getracht het bezwaar te onder
vangen onder andere door het ge
bruik van schrijfmachines met een
speciale installatie waarop hectogra
fisch carbonlint kan worden gebruikt.
Als „systeemmachine", bijvoorbeeld
voor een werkvoorbereidingsadmi
nistratie, is het evenwel bij uitstek ge
schikt en bepaald het minst kostbaar
vergeleken bij andere technieken.
Een leuk punt is dat door het gebrui
ken van verschillende kleuren car
bon, tegen de achterzijde van een
master, in één drukgang al die kleu
ren overkomen, hetgeen bijvoorbeeld
bij grafieken belangrijk kan zijn.
Masters voor een vloeistofduplicator
mm
■■■.A
door P. M. Lakeman met illustraties van A. Sinkeldam
De heer J. B. Zeldenrijk in zijn domein, de huisdrukkrij te Amsterdam. Links op de voorgrond de
klein-offsetpers (Rotaprint R 30/90). Daarnaast de snijmachine en rechts op de voorgrond de hulp
apparaten voor het boren van perforatiegaten in drukwerk en het maken van ronde hoeken. Rechts
op de achtergrond de heer J. J. Heeg, die ons elke middag nog assisteert bij de afwerking van het
drukwerk.
kunnen ook fotografisch worden ver
vaardigd via een snelkopieersysteem.
Offsetmethode
Een techniek die de laatste jaren
voor kantoorgebruik steeds popu
lairder wordt, is de offsetmethode.
Ook bij Heineken wordt ongeveer
tachtig procent van alle formulieren
in eigen drukkerij in offset gedrukt,
naast ander werk als verkoopbrieven,
reglementen, reclamedrukwerk enzo
voort.
Uiteraard gaan we ook bij offset uit
van een drukvorm. Wij zagen reeds
dat dit bij lichtdrukken de transpa
rante master is, bij stencillen uiter
aard het stencil, bij de vloeistofdu
plicator het kunstdrukpapier met
hectografisch carbon. Bij offset is de
drukvorm een plaat van papier of
dun metaal. Deze plaat kan op een
aantal manieren ontstaan. Het meest
eenvoudig is er direct op typen: dit
gebeurt veel op goedkope papieren
platen. Wanneer wij echter een grote
oplage eisen die zich bovendien vaak
herhaalt (herdruk van formulieren)
is de aangewezen drukvorm de me
Mej. I. D. D'Silva, afdeling werkvoorbereiding te
Rotterdam, laat ons op deze foto de vloeistof
duplicator in werking zien. Deze machine is
speciaal uitgevoerd als zogenaamde regel
drukker" voor de werkvoorbereidingsadmini
stratie.
talen plaat. Ook deze kan weer op
heel wat manieren tot stand komen.
De duurste, maar beste methode is
de gewenste tekst via een grote foto
camera te laten opnemen. Dan krij
gen we eerst een negatief (we kunnen
de oorspronkelijke tekst verkleinen
of vergroten) waarvan dan weer een
afdruk wordt gemaakt: de offsetplaat.
Natuurlijk moet er eerst een goed
origineel worden getekend of getypt.
Als „drukproef" wordt derhalve
altijd een getekend exemplaar ver
strekt voordat er een plaat van wordt
gemaakt. Hierin kunnen nog correc
ties worden aangebracht. In de plaat
zelf is dit bijna niet mogelijk. Platen
maken kan ook zonder lens en ca
mera zoals in de huisdrukkerij via
het copyrapid-kopieersysteem. Eer
der werd reeds vermeld dat ook op
de xeroxmachine papieren plaatjes
kunnen worden gemaakt, terwijl dit
bijvoorbeeld bij Heineken Technisch
Beheer door middel van de licht
drukmachine geschiedt (OCÉ trans
fermethode, zoals eerder beschreven).
De metalen platen worden zorgvuldig
geconserveerd en bewaard; zij zijn bij
herdruk direct gebruiksklaar. Als de
plaat er eenmaal is kunnen wij gaan
drukken. Ons offset-drukprocédé is
een zogenaamde „vlakdrukmethode".
Het berust op het principe dat vet en
