door P. M. Lakeman
met illustraties van
A. Sinkeldam
ook wel „elektrografie" genoemd
moeilijk overgenomen. Zowel in Am
sterdam als in Rotterdam staat zo'n
apparaat, dat volgens de xerografische
methode werkt. (Grieks: xeros
droog en graphein schrijven).
De „lichtgevoelige" laag is hier een
stof, selenium genaamd. Het is mis
schien wel aardig te vermelden dat
deze naam afgeleid is van de uitvinder,
de Hongaar Selenyi. Hij heeft er zelf
echter weinig mee gedaan. Het was
de Amerikaanse Haloid Co. die de
typische eigenschappen van deze stof
verder heeft uitgewerkt en tenslotte
heeft kunnen gebruiken als basis voor
deze methode, die als volgt werkt:
Een zeer dunne laag selenium, aan
gebracht op een trommel, wordt (in
het donker) elektrisch geladen. Ons te
reproduceren document wordt belicht.
Via een bewegende lens en spiegel
wordt het belichte beeld op de (lang
zaam draaiende) trommel geprojec
teerd. Daar waar het licht de selenium-
laag treft, vloeit de elektrische lading
weg. Waar echter het beeld staat,
wordt de laag niet belicht en blijft de
lading aanwezig. Na de belichting
staat dus het beeld in spiegelschrift,
in elektrisch geladen deeltjes, op de
trommel. Nu wordt de trommel be
strooid met een verbinding van zwarte
koolstofpoeder dat tegengesteld ge
laden is. Het op de trommel brengen
van dit poeder gebeurt weer door
tussenkomst van een zogenaamde
„drager", ook wel ontwikkelaar ge
noemd. Deze bestaat uit kleine korrels
van een soort plastic materiaal, die
niets anders doen dan de koolstof
transporteren. Zij rollen terug in een
bak als zij hun vervoerstaak hebben
volbracht. Het koolstofpoeder echter,
hecht zich direct vast op die delen
van de seleniumlaag, waar het beeld
(in elektrische lading dus) nog aan
wezig is. Vervolgens wordt een vel
papier eveneens elektrisch geladen en
langs de trommel gevoerd. Omdat het
papier iets sterker wordt geladen dan
het selenium op de trommel, springt
het koolstof onmiddellijk over op het
papier. Het beeld staat dus weer lees
baar op het papier, dat vervolgens
sterk wordt verhit; de koolstof smelt
er daardoor onuitwisbaar in weg.
Resultaat: xeroxkopie. In de afbeel
ding zien we het gehele proces sche
matisch voorgesteld.
Het voordeel van de xeroxmethode is
dat vrijwel elk document kan worden
overgenomen en dat wij als kopie-
papier een soort papier kunnen ge
bruiken, dat zodanig transparant is,
dat dit op zichzelf weer kan worden
gelichtdrukt. Ook papieren masters
voor de offsetmachine kunnen op deze
wijze vrij eenvoudig worden gemaakt.
De bij ons opgestelde apparatuur
wordt door de leverancier alleen ver
huurd. Bij een bepaald minimum aan
tal kopieën per maand is de kopieprijs
circa 23 cent. Een lichtdruk kost
ongeveer 3 cent. Wanneer wij der
halve een origineel dat op zichzelf
niet transparant is of tweezijdig be
drukt, bijvoorbeeld een tijdschrift
artikel, twintigmaal willen afdrukken,
kunnen we een xerox-kopie maken en
deze negentien maal lichtdrukken.
Andere elektrolytische methoden ma
ken geen gebruik van het medium
„selenium". Het origineel wordt dan
rechtstreeks geprojecteerd op het foto
papier. Dat is dan echter voorzien
van een geleidende laag zinkoxide.
Thermische methode (Thermofax)
Ook hier hoeft het te fotograferen
origineel niet transparant te zijn en
wordt er volkomen droog gewerkt.
De functie van het licht wordt bij
deze vorm van kopiëren overgenomen
door infrarode energiestraling. Het
afdrukpapier is gevoelig voor deze
warmtebron. Wanneer een origineel
met dit papier aan de straling wordt
blootgesteld, wordt de warmte door
het tekstbeeld geabsorbeerd. De onder
de tekst liggende laag wordt door deze
warmteconcentratie aangetast en daar
door omgezet in zwart. De rest van
het papier echter blijft ook later
warmtegevoelig omdat het niet wordt
gestabiliseerd! Bij verhitting kan het
geheel zwart worden. Ook is het
materiaal slechts gevoelig voor be-
bepaalde kleuren of soorten inkt. Er
kan zeer snel mee worden gewerkt.
Kosten per kopie ongeveer 35 cent.
Alle hiervoor besproken soorten be
horen tot de zogenaamde contact
methoden. Dat wil zeggen dat het
origineel op ware grootte wordt over
genomen. Verkleinen of vergroten van
een bestaand origineel kan alleen ge
beuren met behulp van een camera
++++++++++4+++
H-44444444444444
t4tt44444 4-t444
4+4++4+4+t
ittt
ii't
ijülijlHif
Schematische voorstelling van xerografie.
(Ontleend aan de Kantoormachinegids nr. 263,
februari 1961)
Laden van de seleniumplaat (1), beeldprojectie
(2), opbrengen van koolstofpoeder (3), laden
van het papier (4A), overbrengen poederbeeld
op het papier (4B), fixering door vastsmelten (5).
5
