Friese staartklok van het gangbare model
(lange staart). Deze klok werd omstreeks 1820
in Joure, Friesland, gemaakt door Martin Hylkes
van der Meulen.
WIST u dat in de meeste Friese
klokken een wekker zit? Zo
nee, dan moet u bij gelegen
heid eens letten op de kleine extra
gewichtjes die onderaan de klokke-
kast vastgehaakt zijn. En vraagt u in
zo'n geval de eigenaar eens de wek
ker te laten aflopen. U zult verrast
zijn. Ook over de lange duur van
het wekkergeluid. De mensen waren
vroeger waarschijnlijk niet zo snel
wakker te krijgen!
De hobby van de heer Van Dungen
(ook zijn vrouw is helemaal „in")
dateert van enkele jaren geleden. Zij
zochten toen naar een Friese klok die
bij de (voor een belangrijk deel an
tieke) meubels paste. Ergens zagen zij
toen een geheel houten klok en de
heer Van Dungen dacht: die kan ik
zelf ook maken. Heel toevallig kwam
hij toen in contact met een man, die
het repareren van Friese klokken als
zijn beroep uitoefende. Een echte
klokkenmaker dus, die vroeger, even
als zijn vader en diens vader, Friese
klokken vervaardigde. Deze had een
houten klok liggen, weliswaar in on
derdelen (waarvan er bovendien en
kele ontbraken), maar het was een
origineel houten uurwerk uit de jaren
rond 1730, destijds nagemaakt naar
een klok anno 1650. De heer Van
Dungen mocht zijn geluk erop be
proeven. Nadat hij de ontbrekende
onderdelen had bijgemaakt, wat geen
eenvoudig karwei was, lukte het hem
ook de klok weer in elkaar te zetten.
En dit werd het begin van zijn
hobby.
De tweede aanwinst was een Louis
XVI-klokje (een pendule), echter
zonder uurwerk. Na bijna een jaar
zoeken en in verschillende plaatsen
,,de boer op gaan", slaagde onze col
lega er in een bijpassend uurwerk te
vinden. De pendule prijkt nu trots op
de schoorsteenmantel.
Een andere keer zag de heer Van
Dungen ergens de kast van een Fran
se zuilenpendule staan, een van de
vroegste modellen in dit soort klok
ken. Ditmaal vond hij een bijpassend
uurwerk bij een uitdrager.
Toen brak op een goede dag het
moment aan waarop onze verzame
laar oog in oog kwam te staan met
een Friese klok, het soort uurwerk
waar het hem en zijn vrouw in eer
ste instantie om te doen was geweest.
De reeds eerder genoemde klokken
maker bezat een exemplaar, waarvan
het uurwerk defect was. Zelf had hij
aan beginnen, dacht hij toen hij zag
dat er echt wel meer klokken in een
kamer ondergebracht konden wor
den, zonder dat het op een klokken
museum ging lijken.
Later kwam weer een andere kennis
een defecte Friese klok brengen, om
te laten onderzoeken of reparatie nog
de moeite (en het geld) waard was.
Dat was het volgens de heer Van
Dungen zeker. De kennis, die de
Houten hangklok met houten raderen, die in
benen lagers lopen. Deze klok heeft in plaats
van een slinger een „foliot", die boven het
uurwerk gemonteerd is en horizontaal beweegt.
In de jaren rond 1730 gemaakt naar een origi
neel Duits model van 1650. Deze klok (met
slechts één wijzer) was een van de eerste huis
uurwerken. De houten wijzerplaat is met linnen
overtrokken en daarna beschilderd.
Engelse tafelklok met maanstandaanwijzing, ge
bouwd eind 1800 naar een Engels model uit
1680-1700. Het uurwerk heeft een verzilverde
cijferring en verguld bronzen hoekornamenten
en versieringen.
geen tijd om het te repareren. Als de
heer Van Dungen daartoe kans zag,
kon hij de klok overnemen. Dat was
aan geen dovemansoren gezegd, al
heeft onze collega wel geweten waar
aan hij begonnen was. Vergeet niet
dat alles aan zo'n Friese klok hand
werk is, van het uurwerk, de ge
schilderde wijzerplaat tot het klokke-
kleedje (boven over de kast) toe.
Maar, al doende leert men en uitein
delijk slaagde hij erin de klok weer
helemaal in orde te krijgen.
De grote stimulans om verder te gaan
met het verzamelen van klokken
kreeg de heer Van Dungen toen hij
eens bij een kennis kwam, in wiens
grote huis zo'n dertig klokken
stonden of hingen. Daar ga ik ook
15
