een lichtdoorlaatbaar origineel
Het werken met carbon is nooit pret
tig. Er komen meestal vuile handen
van, het moet vaak worden ingelegd
en uitgehaald, bij correcties moet het
worden afgedekt. De laatste door
slagen zijn dikwijls slecht leesbaar.
Dit heeft er toe geleid dat men is
gaan zoeken naar mogelijkheden om
te vermenigvuldigen zonder dit car
bon, of althans met heel weinig car
bon, en zonder het bezwaar van
slechte kwaliteit van de laatste ko
pieën.
Enkele van deze mogelijkheden vin
den we in de loop van dit verhaal
vermeld. Het houdt echter niet in
dat de „carbonkopieën" nu maar ver
geten moeten worden. Wel kan in het
algemeen worden gesteld, dat bij meer
dan vier doorslagen beter een ander
hulpmiddel kan worden aangewend.
In de meeste gevallen zal dit licht
drukken zijn.
Er zijn enkele methoden om meer ko
pieën te maken zonder carbon. Een
ervan willen we hier noemen, name
lijk het zogenaamde N.C.R.-papier,
dat wordt toegepast in formulieren
sets of in de mechanische administra
tie. Dit papier is voorzien van een
chemische laag, die, onder druk, op
het er onder liggende vel, dat even
eens is bewerkt met een bepaalde
couche, een kleurstof (blauw) vormt.
Het papier is vrij duur. Besparings
mogelijkheden liggen evenwel in het
feit dat niet met carbon behoeft te
worden gemanipuleerd.
Lichtdrukken (Océ)
Deze methode is de laatste jaren
vooral voor kantoor bijzonder popu
lair. Op tekenkamers was het gebruik
al veel eerder bekend. Grote tekenin
gen op calquepapier transparant
tekenpapier) laten zich tegen betrek
kelijk geringe kosten (vergeleken met
andere methoden) overnemen.
Bij lichtdrukken dienen wij uit te
gaan van een lichtdoorlaatbaar ori
gineel, met een goed contrasterend
beeld (tekst, tekening). Hiermee is
direct de beperking van het licht
drukken genoemd. Tweezijdig be
drukte of beschreven originelen kun
nen niet direct worden gelichtdrukt.
(In dat geval kunnen we gebruik
maken van een „tussenopname" van
de twee zijden apart, bijvoorbeeld
door middel van een „stripfilm",
waarbij niet wordt doorgelicht maar
in reflex wordt belicht. Het resultaat
is dan een transparant, dat normaal
kan worden gelichtdrukt. Elke
„film", bijvoorbeeld formaat briefpa
pier A4 kost ongeveer veertig
cent! Het materiaal bederft vrij snel,
zodat er niet al te veel voorraad van
kan worden aangehouden.)
Het eigenlijke fotopapier (waarop het
beeld dus overkomt) wordt „diazo
papier" genoemd, naar de diazo-ver
binding (lichtgele laag) die er op is
aangebracht.
Als een vel diazo-papier met een vel
transparantpapier wordt belicht in de
machine, valt het licht (hogedruk-
kwiklamp of fluorescentiebuizen) door
het transparante papier op het diazo
papier. De gevoelige diazo-laag op
het papier wordt door het licht ont
bonden, behalve op de plaatsen waar
het beeld staat; daar wordt het licht
(door het beeld dus) geabsorbeerd zo
dat het de lichtgevoelige laag niet be
reikt. Hoe beter contrast de tekst
geeft, des te beter wordt het licht
geabsorbeerd en des te sneller kan er
worden gewerkt. Na belichting wordt
het vel diazo-papier „ontwikkeld" in
een vloeistof. (Bij een ander fabrikaat
gebeurt dit door middel van ammo-
niakdamp; de ontwikkelstof zit dan
al in het diazo-papier.) Op de plaat
sen waar het beeld staat is een dun
laagje diazo-materiaal achtergeble
ven. De vloeistof activeert het beeld
tot een blijvend, zwart of bruin, po
sitief beeld: ons „lichtdrukje".
Zo'n afdruk op A4-formaat kost aan
materiaal ongeveer ruim drie cent.
Het kan, mits in een archief bewaard,
tientallen jaren mee. Bij het ontwer
pen van formulieren, ook briefpapier,
wordt vaak al rekening gehouden
met de mogelijkheid om later gemak
kelijk een afdrukje te kunnen maken.
Het papier is dan van een speciale
lichtdoorlaatbare kwaliteit, heeft
Mej. A. M. Grim bedient hier de OCÉ 161
combine lichtdrukmachine, die te Amsterdam
staat opgesteld. Deze machine heeft een auto
matische repeteerinrichting voor het maken van
meerdere kopieën van een origineel.
Op het bedrijfsbureau te Amsterdam is sinds
kort een OCÉ 105 combine opgesteld. Voor
mej. E. N. Hunter heeft dit kleine, handige toe
stel geen geheimen meer.
10
