ut Steaming cfoa frOhile (Zhzislmas
Hoewel er jaarlijks in De Bilt gemiddeld twintig sneeuw-
dagen geregistreerd worden, komt het, hoe vreemd het
ook klinken mag, maar zelden voor dat wij een werkelijk
witte kerst beleven. Misschien dat in Amerika deze zaken
anders liggen, getuige de overbekende song waarmee
Bing Crosby ook ons telkenjare weer met zoetgevooisde
stem opwekt „to dream of a White Christmas". Een
droom, die voor ons in elk geval zelden werkelijkheid
wordt.
Het verlangen naar een witte kerst is heel begrijpelijk.
Immers, is het niet iedere keer weer een belevenis als we
's morgens bij het ontwaken de aarde zien omgetoverd
in een wondere, witte wereld? Alles is toegedekt met een
smetteloos sneeuwkleed, stilte heerst alom en vrede daalt
in ons hart.
Een witte kerst. We kunnen er van dromen, er naar
verlangen, de nuchtere werkelijkheid der statistieken
leert ons, dat een werkelijk witte kerst slechts sporadisch
voorkomt. De twintig sneeuwdagen, die we in de aan
vang noemden, geven ons evenmin veel hoop, want
De Bilt rekent ook een dag waarop slechts luttele
sneeuwvlokken naar beneden dwarrelen, als een sneeuw-
dag aan.
Misschien beleven we de komende feestdagen weer een
echte witte kerst? Het zou de vierde zijn sinds. 1900!
Let wel, geregistreerd in De Bilt. Want al is ons landje
klein, we weten zo langzamerhand wel, dat zelfs tussen
Groningen en Maastricht, tussen Winterswijk en Hoek
van Holland, afstanden hemelsbreed van slechts enkele
honderden kilomters, merkwaardige verschillen in het
weertype kunnen voorkomen.
Slechts drie maal sinds 1900 een witte kerst dus. De
gegevens hieromtrent van het Koninklijk Nederlands
Meteorologisch Instituut in De Bilt, die nog verder terug
gaan (tot 1862), wijzen het jaar 1906 aan als het eerste
jaar na de eeuwwisseling waarin van een duidelijk witte
kerst sprake was. Vele, vele jaren gaan voorbij, aleer
opnieuw miljoenen sneeuwvlokken de serene stilte van
het Kerstfeest inluiden: 1938. En weer moeten we jaren
wachten, het is inmiddels 1950 geworden, om onze
droom van een „White Christmas" werkelijkheid te zien
worden in een dit keer schitterende, witte kerst.
Of Kerstmis 1962 ons sneeuwval zal brengen, we weten
het niet. Ook de weerkundigen kunnen het, lang van
tevoren, niet voorspellen. Wèl kunnen zij ons vertellen,
wat sneeuw eigenlijk is, waaruit de miljoenen neer
dwarrelende vlokken ieder voor zich bestaan, hoe sneeuw
ontstaat en wat de voorwaarden zijn om sneeuw te
„krijgen".
Sneeuw is niet, wat misschien nog wel eens gedacht
wordt, bevroren regen. Sneeuw is neerslag in vaste vorm;
iedere vlok bestaat uit een samenklontering van ijs
kristalletjes.
Zoals we weten, ontstaat neerslag door afkoeling. Is het
nu in de hoge luchtlagen erg koud, dan zullen bij de
afkoeling geen druppeltjes maar ijskristalletjes ontstaan.
Deze botsen bij het vallen tegen elkaar, vormen sneeuw
vlokken om daarna in deze gedaante hun reis naar de
aarde voort te zetten. Passeert de sneeuw een betrekke
lijk „warme laag", waarin temperaturen boven het nul
punt heersen, dan kan zich op de samengeklonterde
ijskristallen een waterhuidje vormen, waardoor bij
verdere botsingen in de lucht heel grote vlokken ontstaan.
In de ijskristallen, die in velerlei vormen (onder andere
ook als naaldjes, zuiltjes, plaatjes) voorkomen, over
heerst het zeshoekige. Uit een boek, door de bibliotheek
van het K.N.M.I. welwillend afgestaan, namen wij
enkele van de meest sprekende voorbeelden over. In
Japan heeft men een speciale studie gemaakt van de
ijskristallen en het is wellicht interessant te weten, dat
men er daar zelfs in is geslaagd langs kunstmatige weg
verschillende „soorten" ijskristallen te maken.
De voorwaarde voor het ontstaan van sneeuw is, dat
de hele atmosfeer flink koud moet zijn, zodat zich in de
hoge niveaus direct ijskristallen vormen die tijdens hun
val niet smelten.
De voortekenen van een sneeuwbui zijn ons welbekend.
Een grauwe, loodgrijze lucht, waaruit bij windstil weer
eindeloos de sneeuwvlokken, al scharrelend en dwarre
lend, zachtkens zullen neerdalen om die wondere, witte
metamorfose te bewerkstelligen, die ons stil maakt en
doet dromen van een witte kerst.
16
