DE ONTWIKKELING VAN DE
Heden ten dage wordt dank zij het idee van één man geen enkele bottelaar van koolzuurhoudende
dranken of bier meer geplaatst voor de problemen van zijn collega van zeventig jaar geleden, die moest
worstelen met minstens tien verschillende soorten sluitingen, variërend van uitwendige kogels en vlakke
cirkelvormige ventielen tot kurk, houten proppen en beugelsluitingen met decoratieve draadbeugels. Van al
deze sluitingen werd gezegd, dat zij samengeperst koolzuurgas in een vloeistof vasthielden, maar gezien
vanuit het standpunt van kostprijs en/of doeltreffendheid was geen enkele werkelijk bruikbaar.
In die tijd leefde er in Baltimore een
zekere William Painter, een man met
een vindingrijke geest. Deze Painter,
die voornamelijk ervaring had op het
gebied van de fabricage van verlakt
leder, begon pas op bijna vijftigjarige
leeftijd aandacht aan de flessluiting
te besteden. Zijn laatste uitvindingen
de kroonkurk en de machines om
deze eenvoudige flessluiting aan te
brengen brachten, door de simpel
heid van de dop, de besparingen, die
er door verkregen werden en het ge
makkelijke bedrukken ervan, een om
wenteling teweeg in het bottelen van
alle koolzuurhoudende dranken.
Binnen dertig jaar verving zij elk
ander type sluiting op haar terrein;
haar komt zeker een gedeelte van de
eer toe voor de machtige groei van
de industrie van gebotteld bier en
andere dranken, een industrie die in
1960 in totaal 461/2 biljoen kroon-
kurken gebruikte.
Het is merkwaardig, dat zelfs een
zo eenvoudig voorwerp als de kroon
kurk niet als een enkelvoudig, bril
jant idee kwam. Painter, die in 1884
het probleem begon te bestuderen,
voegde eerst nog twee niet-volmaakte
flessluitingen aan de lange lijst mis
lukkingen toe, voordat hij tot de
kroonkurk kwam.
Met zijn tweede idee
was hij echter al zeer
dicht bij zijn doel.
Het was een rubber
schijf met een bolle
bodem, die in een spe
ciale groef aan de
binnenzijde van de
fles paste en die door
de druk van binnen
uit op zijn plaats
werd gehouden. Dit
was de eerste sluiting
die goedkoop genoeg
was voor éénmalig
gebruik.
Maar Painter, die zich
bewust was dat zijn
„bottle seal" bepaalde
gebreken had, zette
zijn onderzoek voort
om te trachten te ko
men tot de uiteinde
lijke „weggooi-slui-
ting".
experimenteerde hij
metalen dop met diepe
plooien, die over een geprofileerde
ring op de hals van de fles sloot en
die door een schijfje van massief kurk
het ontsnappen van gas voorkwam.
Het was de eerste sluiting, die effec
tief kon worden bedrukt voor recla
medoeleinden. Daar het bovenopper-
vlak van deze sluiting voorzien was
van een ingeperste ring om het
openen te vergemakkelijken, ver
toonde deze dop veel gelijkenis met
een kroon, welke naam zo passend
was, dat zij uiteindelijk een begrip
werd.
Reeds in
met een
II
Painter concentreerde al zijn aan
dacht op het perfectioneren van deze
laag-in-prijs-zijnde dop. Met dit eer
ste ontwerp overschatte hij echter de
moeilijkheid om een perfecte sluiting
te verkrijgen. De rand was langer dan
nodig was en de plooien waren te
diep, terwijl de kurkschijf aan de
binnenzijde van de dop onnodig dik
was; bovendien veroorzaakte de ring
aan de bovenzijde lekkage door de
kurkbekleding heen.
In 1890 liet Painter de ring weg,
verkortte de plooirand en maakte het
verwijderen van de dop gemakkelij
ker door de onderzijde van de rand
een buitenwaartse ronding te geven.
Dit was de eerste kroonkurk in de
vorm zoals wij deze nu nog kennen.
Dank zij allerlei verbeteringen was
Painter in 1891 in staat de dikte
van de kurk te verminderen en het
hoekprofiel van de flesrand te wij
zigen in de ronde vorm die sindsdien
algemeen is. De lekkageproblemen
waren, dank zij deze verbeteringen,
opgelost, waarna in 1892 de kroon
kurk officieel op de markt werd ge
bracht met de oprichting van de
Crown Cork Seal Co. In hetzelfde
jaar kreeg Painter patent op alle wij
zigingen van zijn kroonkurk en te
vens op de machine die de kroonkur-
ken op de flessen aanbracht.
Enkele jaren later werd een verdere
Zeventig jaar geleden, in 1892 dus, werd
de kroonkurk officieel op de markt
gebracht. In bijgaand artikel kunt u
enkele bijzonderheden lezen over het
ontstaan en de ontwikkeling van deze
eenvoudige „weggooi-sluiting", waar
van er op het ogenblik over de hele
wereld jaarlijks ettelijke biljoenen
worden verbruikt.
Op de afbeelding op deze pagina ziet
de uitvinder van de kroonkurk,
lliam Painter (links).
