DE MÜNCHENER
SCHAFFLERTANZ
Voor het kuipershandwerk is het einde nu nabij, schreven
wij de vorige maal, en dit ambacht zal binnenkort tot
het verleden behoren. Er is echter nog iets dat uit de
gildetijd van de kuipers stamt en dat in historisch op
zicht van betekenis is. Dat is de zogenaamde „Schaffler-
tanz". Schaffler is de Zuidduitse naam voor kuiper, de
man die onder andere „Schaffel"' maakte, een soort
bakjes of nappen van hout, die in ons land schepels
werden genoemd.
Zij, die wel eens in München zijn geweest, zullen onge
twijfeld de dans van de mechanische figuren 's morgens
tussen 11 en 12 uur op de toren van het raadhuis hebben
gezien en het bijbehorende klokkenspel gehoord. Dit
,,Schafflertanz"-speelwerk, dat uit 1900 stamt, geeft
een nabootsing ten beste van de dans die in 1517, toen
de pest in München duizenden slachtoffers eiste, voor
het eerst door de kuipers op straat werd uitgevoerd.
Zoals uit oude geschriften is gebleken, was men ervan
overtuigd, dat de kuipers van de pest gevrijwaard
bleven doordat zij tijdens hun werk voortdurend door
pekrook omgeven waren. De plaats, waar de kuipers
's winters met het pekken van vaten bezig waren, moet,
volgens de verhalen, ondanks de koude door ontelbaar
veel mensen, die van de tegen de pest beschermende rook
wilden profiteren, gewoonweg belegerd zijn geweest.
Het stadsbestuur had zelfs toestemming gegeven het
pekken van vaten, dat wegens brandgevaar altijd buiten
de stadsmuur moest plaatsvinden, gedurende de kritieke
tijd bij uitzondering in de stad uit te voeren. Echter, de
©er ÜHündjner ©djafffcfScns.
pest bleef steeds maar meer slachtoffers eisen, niemand
waagde het meer zich op straat te begeven uit angst
voor besmetting en het gevolg was dan ook, dat velen,
die lange tijd zonder voedsel thuis waren, in zorgwek
kende toestand verkeerden. Talrijke mensen stierven dan
ook van de honger.
Op zekere dag besloten de kuipers iets te doen. Zij
trokken, gekleed in hun gildegewaad, met muziek door
de uitgestorven straten en voerden dansen uit met
hoepels, die versierd waren met taxis. Door de muziek
en de dans werden de mensen geleidelijk uit hun lethar
gische toestand wakker geschud en begonnen zij lang
zamerhand weer enigszins op te leven.
Dit was dus de oorsprong van de „Schafflertanz", die
niet alleen van historische betekenis is, maar die ook
nog steeds wordt uitgevoerd. De toenmalige hertog
Wilhelm IV, die in 1517 bij decreet bepaalde dat de
leeuwen van het Schafflergildewapen voortaan een
kroon mochten dragen (voor die tijd een bijzondere eer),
heeft namelijk toen de wens geuit dat deze dans in
het vervolg om de zeven jaar in gildedracht zou worden
herhaald. Aan deze wens werd natuurlijk graag gehoor
gegeven. Verder werd bepaald dat steeds de eerste dans
op de dag van Drie Koningen voor de regerende vorst
moest worden uitgevoerd. Daarna pas konden de vol
gende uitvoeringen op verzoek elders plaatsvinden tot
ten slotte na Aswoensdag de meeste kuipers München
weer verlieten. De kuipers waren namelijk in vroeger
tijden tegen eind februari met de belangrijkste werk
zaamheden bij de bierbrouwers in München klaar, het
zg. zomerbier gistte reeds zachtjes in diepe kelders en
zo vertrok dan de een na de ander naar de verschillende
streken van de wijnverbouwers, waar weer nieuw werk
op hen wachtte.
Vanaf die tijd dus werd de „Schafflertanz" om de zeven
jaar opgevoerd. Alleen tijdens de twee wereldoorlogen
werden de uitvoeringen van de dans gestaakt. De laatste
dans na de tweede wereldoorlog werd in 1956 uitge
voerd en we mogen dus aannemen dat de volgende in
1963 zal plaatsvinden. Wie dus belangstelling heeft voor
deze historische vertoning, zou in dat jaar tussen begin
januari en eind februari enige dagen in München moeten
doorbrengen. In de zg. Schafflersaal (een van de sta
tionsrestaurants) zal men dan ongetwijfeld de nodige
inlichtingen kunnen verkrijgen omtrent de juiste tijd,
plaats en dergelijke.
G. M. MUNICHSDORFER
5
