5f°c4 114 ATi Pï«JLdi ÏJL
k TA T Tl?3 ii A
rakAO JrfAtfkfcVi!
T TM T Té "ÏMA
Al 'l'J
ill M PS4EA
Het bier kwam uit het Oosten
Vroeger is de algemene opvatting onder de wetenschap
pelijke onderzoekers van de cultuurgeschiedenis geweest,
dat de wieg van het bier in Egypte heeft gestaan, waarbij
men zich heeft beroepen op de oude Griekse schrijvers.
De resultaten van de archeologische onderzoekingen van
de laatste decennia spreken er echter voor, dat de kunst
van bierbrouwen is ontstaan in Babylonië, het land
tussen de rivieren Eufrat en Tigris, waar naar men meent
ook het verbouwen van de oudste graansoorten het
koren en de primitieve tarwesoort „emmer" is ont
staan.
Maar in Egypte is het bierbrouwen toch in ieder geval
zeer oud en gaat tenminste terug tot het einde van het
vierde millennium v. Chr.
In die tijd werd het land veroverd door een volk van
het Oosten. Dit was vroeger in aanraking gekomen met
de beschaving, die de oorspronkelijke bewoners van
Babylonië, de Sumeren, hadden verworven en voerde o.a.
het gebruik van koper en andere metalen met zich mee
naar Egypte en schiep na zijn aankomst aldaar tevens
het beeldschrift, de zg. hiërogliefen. Of het ook dit volk
was, dat het bierbrouwen in Egypte invoerde, weet men
niet, maar deze theorie wordt versterkt door het feit dat
het oude Egyptische woord voor bier hqt of heqet
niet van Egyptische taalstam is maar identiek is aan het
Babylonische „hiktu".
De rol van het bier
Hoe het dan ook zij, het bier werd in Egypte al zeer
vroeg buitengewoon populair. Brood en bier waren
feitelijk de voornaamste voeding van het volk en uit
bewaarde geschriften, afbeeldingen en in graven gevonden
voorwerpen blijkt duidelijk, dat het bier in Egypte de on
ontbeerlijke drank was voor hoog en laag, voor arm en rijk.
De arbeiders ontvingen het grootste gedeelte van hun
loon in natura, en daarvan zouden o.a. enige kruiken
bier dagelijks deel uitmaken, en de studenten aan de
hogescholen laafden zich gedurende de rusttijden aan bier
van huis. Er waren talrijke bierhuizen in het oude
Egypte, en deze hadden trouwe stamgasten. Bij opgra
vingen in Tebe heeft men een dagboek gevonden, waarin
een luitenant iedere dag had aangetekend hoeveel pullen
bier hij verorberd had en wat hij hiervoor had moeten
betalen. In een ander document wordt verslag uitge
bracht van donaties van bier aan de priesteressen in een
tempel, en volgens een inscriptie in het graf van
Ramses III rekent deze Farao zich ten goede aan, dat
hij 466.308 kruiken bier uit zijn eigen brouwerij aan
de tempels had geschonken.
Indien er misschien bij feestelijke gelegenheden aan het
hof van de Farao wijn werd geschonken, was ongetwij
feld het bier de dagelijkse drank, ook aan de koninklijke
dis. Aan een grafreliëf kan men nog steeds zien, hoe het
bier in de brouwschuren van de Farao werd gebrouwen,
hoe het in de kelders werd opgeslagen en hoe de kruiken
van aardewerk in orde werden gebracht. In dit graf
rustte de schenker aan het paleis in Tebe, die moest
waken over de toebereiding van dranken voor de tafel
van de Farao. Men ziet hier hoe hij de koninklijke
bierkelder inspecteert, waar men behalve de gewone
lange bierkruiken met spitse bodem, bolvormige kruiken
met witte geometrische figuren opmerkt. Volgens de
inscriptie bevatten deze bier, dat uit Syrië was ge-
importeerd. Men ziet hoe de dienaren met stofkwasten
de kruiken afstoffen, die in de eetzaal zullen worden
opgediend, en op een plank staan drie bekers met smaak-
proeven, want de schenker was met zijn hoofd ervoor
verantwoordelijk, dat er geen slecht bier op de tafel van
de Farao werd gezet.
Op vele grafbeeltenissen ziet men de dode aan zijn eet
tafel zitten, terwijl hij de bierlijst bestudeert die de
bediende er heeft neergelegd, en hierop kan men wel zes
biersoorten lezen.
Maar alle goeds kan worden misbruikt en niet het minst
bier, en ook in het oude Egypte was men zich hiervan
bewust. In een nog bewaarde brief klaagt zodoende een
vader over zijn zoon, die op de schrijversschool in Chennu
studeert. Daarin wordt o.a. gezegd:
Men heeft mij verteld dat je je studies verwaarloost,
dat je belust bent op genoegens en dat je van de ene
bierkroeg naar de andere loopt. Maar de geur van het
bier, waar voert die heen?
En in Anis wijsheidsleer kan men het volgende epistel
lezen, dat waarschuwt voor onmatigheid in het drinken.
Het wordt hier in de oorspronkelijke taal weergegeven,
maar voor alle zekerheid ook in de Nederlandse ver
taling:
Drink je niet dronken in het bierhuis. Want zullen je
woorden niet je mond verlaten zonder dat je het weet
Je valt om en breekt armen en benen (en) niemand reikt
je de hand (om je overeind te helpenJe kameraden op
het bierfeest staan op en zeggen: „Gooi die dronkaard
er uit!"
14
