UIIUHI H
Maar ook eeuwen geleden was er al een
ruime behoefte vanwege de vele koop
lieden en doorgaande reizigers, die
Gorcum toen bezochten. In een tijd, dat
lichtreclames nog ontbraken, tracht
te men de dorstigen attent te maken op
de aanwezigheid van een voor dat doel
geschikt etablissement, door het uit
hangen van een krans van wingerdbla
den bij een wijnhuis. Ook kon men te
recht in een pandje dat was getooid met
twee pinten of twee vaatjes, samen met
een bordje „vrij wijn", ten teken dat
men te doen had met een zogenaamde
vrije tapper, die het recht tot tappen had,
omdat hij de accijns had voldaan. Bij
de bierhuizen was een kan een geliefd
uithangteken voor de bezoekers, maar
ook voor de ontvanger van de accijnzen,
die daardoor gemakkelijk kon zien bij
wie hij de tappersaccijnzen kon incas
seren.
Vele herbergen waren in die tijd ge
noemd naar wagens en ruiters. Bij iede
re stadspoort was in die dagen wel een
herberg te vinden. Zo bevond zich bij
de Kanselpoort De Vergulde Hooiwagen
(1637-1807), waar de paarden werden
uitgespannen en gelaafd, terwijl ook de
ruiter een frisse dronk niet aan zich
voorbij liet gaan. Bij de Dalempoort
kon men rusten in De Gecroonde
Vrachtwagen (1685), maar om de dorst
te lessen kon men ook terecht bij De
Dorsten Ruyter (1611-1689). Maar ook
werden bierhuizen en herbergen dik
wijls genoemd naar landen en plaat
sen, zoals Batavia (1701-1755), de her
berg De Keulschen Dom (1596-1793)
en De Prins van Luyk (1710-1808). Die
ren-, vogel- en zelfs bijbelse namen ont
braken evenmin. Zo kon men zijn dorst
lessen in De Vergulde Beer, de uitspan
ning De Ram op de hoek van (wat een
prachtnaam!) de Pollepelsteeg, herberg
De Zwaan, Het Paradijs of in Den Co-
ninck Davidt.
Dat vissennamen evenmin ontbraken is
uiteraard niet zo verwonderlijk in een
plaatsje, dat vroeger zo nauw verbon
den was met de visserij. Op de Langen-
dijk kon men voor drank en vertier
terecht bij De Gulden Salm (1569-1675),
terwijl ook een bezoek aan De Gulden
Crab in 1598 de moeite waard bleek.
Voor herbergen die logies verschaften
was „de reysende man" een geliefde
naam en in Gorcum was zo'n herberg
van 1611 tot 1623 gevestigd in de ook
nu nog bestaande Broerensteeg.
Ondanks het feit dat het aantal inwoners
vroeger aanzienlijk minder was dan
tegenwoordig, waren er aanmerkelijk
meer herbergen. In nagenoeg elke
straat en elk steegje bevond zich een
dranklokaliteit en men behoefde er
nauwelijks een paar passen voor te lo
pen. Maar ook aan brouwerijen was er
geen gebrek. In het midden van de ze
ventiende eeuw kende Gorcum er nog
24, waarvan er acht waren gevestigd op
de Langendijk en het Eind, die dan ook
de brouwerijstraat werden genoemd.
Rond 1930 waren er nog slechts twee
over, te weten de brouwerij Ravens-
waay en de brouwerij Van Renesse. In
1933 sloot de brouwerij Van Renesse
als laatste voorgoed haar deuren.
Garnizoensplaats
Gorcum telde in 1913 slechts 12.500
inwoners, maar er bleken in die tijd
maar liefst 169 vergunningen in omloop
te zijn, onderverdeeld in 67 vergunnin
gen tot verkoop van sterke drank, 63
vergunningen tot verkoop van alcohol
houdende drank (bier), 37 vergunnin
gen voor verkoop van alcoholvrije
drank, één bijzondere vergunning en
één logementsvergunning. De veelal
kleine bedrijfjes werden niet alleen
bezocht door de mensen uit de eigen
plaats en de streek, maar ook door de
vele soldaten, want Gorcum was sinds
het begin van de 19e eeuw ook garni
zoensplaats geworden en in 1921 werd
het ook nog eens marinestad, door de
aanwezigheid van het opleidingsschip
De Schorpioen, dat zijn anker had la
ten vallen in de schippershaven aan „de
Punt". Die ontwikkeling legde de plaat
selijke horeca bepaald geen windeieren.
De danspaleizen, voorzien van een
orgel, floreerden. Maar veel militairen
zochten ook de gezelligheid in de klei
nere knijpjes, zoals dat van moeder
Sien in de Kraansteeg. Nog zo'n ouder
wets kroegje, met zand op de vloer,
waar de gezelligheid altijd hoogtij vier
de en waaraan de soldaten hun aan
hankelijkheid betuigden door grote
Een van de bekendste zaken in Gorcum is hotel-café-restaurant
Kijkje in het café Tinus Valentijn op de Langendijk. 't Spinnewiel.
De bar van Club 14+1 in de Gildenwijk, een van de laatste uitbrei
dingen.
Het carnaval in Gorcum is duidelijk in opkomst.
17
