Moeilijke jaren, maar toch al uitzicht-
verzien we de ontwikkeling
van het horecabedrijf vanaf
het midden van de vorige
eeuw tot na de Tweede We
reldoorlog in vogelvlucht dan blijkt hoe
zeer de horeca in deze periode aan vele
sociale en economische schokken on
derhevig is geweest.
Daar was de opkomst van de drankbe
strijding in al zijn verschillende vereni-
gingsvormen, die zich terecht richtte
tegen de sociale wantoestanden die uit
het drankmisbruik voortkwamen; de
Eerste Wereldoorlog die voor brouwe
rijen en distillateurs grondstoffenpro-
blemen opleverde, wat leidde tot
schaarste en kwaliteitsverlies; de crisis
tijd van de dertiger jaren; de drankwet
van 1931 met de invoering van het
vergunningstelsel, dat vele gevaren
voor beperking van het horecabedrijf
met zich bracht; en dan tenslotte de
Tweede Wereldoorlog, de jaren waarin
het bier geleidelijk aan - alle inspannin
gen van de brouwersten spijt-overging
in een slap aftreksel dat alleen nog de
naam met het produkt gemeen had; de
tijd, waarin jenever, behalve voor enkele
gelukkigen, onverkrijgbaar en onbe
taalbaar werd, waarin kortom de hore-
ca-ondernemer zijn klanten, die allengs
minder in aantal werden, slechts surro
gaten kon aanbieden.
Toch ziet men in deze periode al de
eerste aanwijzingen dat er veranderin
gen in de horeca op til zijn. Men begint
zich in eigen kring, nog wat schoorvoe
tend, te beraden over de sociale functie
die het horecabedrijf kan vervullen, er
ontstaan gedachten over assortiments
verbreding en aan het begrip dienstbe
toon wordt zinvoller inhoud gegeven.
De naoorlogse jaren die met vertrouwen
tegemoet werden gezien brachten de
horeca niet de verwachte opbloei. In
deze moeilijke jaren daalde het bierver-
bruik per hoofd van de bevolking tot een
dieptepunt, hetgeen ookzijn uitwerking
op de horeca niet miste. Hoewel sommi
ge andere dranken per hoofd van de
bevolking groeiden, konden zij de con-
sumptieverliezen niet compenseren.
Dankzij de gezamenlijke inspanningen
ONTWIKKELING AANTAL HORECABEDRIJVEN IN NEDERLAND
INDEX (1963= 100)
BRON: BEDRIJFSCHAP HORECA
170-1-
BUhl-t I
KANTINE
160- -
150- -
(CAFE)
RESTAURANT
140 - -
130 - -
CAFETARIA
120 - -
110
TOTAAL
CAFE/BAR
100
90
HOTEL
80
70
PENSION
60
1963
1968
1973
AANTAL 33.712 33.720 34.890
HORECABEDRIJVEN
van de Nederlandse brouwerijen werd
door het Centraal Brouwerij Kantoor
een landelijke consumentencampagne
op gang gebracht onder het motto ,,Het
bier is weer best", een campagne waar
op vele brouwerijen inhaakten. De intro
ductie van de biertapwedstrijden be
oogde de horeca-ondernemer bewust
te maken van het vakmanschap dat hij in
de verzorging en presentatie van het
glas bier aan de dag diende te leggen.
En geleidelijk aan begon de bieromzet,
toch altijd een van de belangrijkste
pijlers waarop de omzet van menige
horeca-ondernemer gebouwd was,
weer te groeien. De belangstelling voor
Pilsener bier nam steeds groter vormen
aan en verdrong steeds meer de andere
biertypen, zozeer zelfs dat het thans
98% van de Nederlandse bierconsump
tie uitmaakt.
De assortimentsverbreding die zich
vóór de oorlog reeds aankondigde, zet
nu definitief door, slechts nog beperkt
door het geldende vergunning- en ver
lofstelsel. Onder invloed van onder an
dere het buitenlands toerisme raken
buitenlands gedistilleerd en mix
dranken bekend; de gazeusedranken
verliezen aan belangstelling en worden
vervangen door een ruim assortiment
aan vruchtendranken, cola en up-
dranken. Vermouth, en later ook sherry,
raken in de mode. Door desmaakveran-
dering die zich voordoet verdwijnen
sommige dranken uit de bovenste as-
sortimentlaagoude jenever - eens Ne
derlands meest bekende jenevertype -
loopt terug ten gunste van de neutralere
jonge jenever; brandewijn en elixers
verliezen bijna helemaal hun betekenis,
de van ouds bekende zoete likeuren,
vaak met fantasievolle oud-Hollandse
namen, ziet men weliswaar nog in vele
horecabedrijven, maar het gebruik er
van is zeer sterk teruggelopen. Assorti
mentsverbreding nemen we niet alleen
waar bij de dranken, de horeca
ondernemer begint ook andere moge
lijkheden te zoeken die het verblijf in
zijn zaak kunnen verlengen en veraan
genamen. Snacks, borrelhapjes en klei
ne eetwaren treft men allengs meer aan
in vele horecabedrijven.
De tijd van heden
et deze snelle blik over zo n
vijf- tot zeshonderd jaar zijn
wij aangeland bij het begin van
de zestiger jaren, de start van
de periode waarin de horeca geleidelijk
aan zijn huidige vorm heeft aangeno
men. Niet dat op dat moment een stil
stand intreedt, want ook in de daarop
volgende jaren vallen steeds nieuwe
ontwikkelingen in bedrijfstypen waar te
nemen.
Nevenstaande grafiek geeft een over
zicht van de ontwikkelingen in de ver
schillende bedrijfstypen over de jaren
1963-1973. Daarbij valt onmiddellijk op
dat het aantal bedrijven in deze tien
jaren niet noemenswaard is toegeno
men. Met name in de sector café/bars is
duidelijk sprake van een zeer geringe
groei. Bij analyse van deze groep bedrij-
12
