De David van de bottelarij dertig jaar van
Nederlands fabrikaat
[j/7'ciriigen weten dat de kroonkurk de pensioengerechtigde ieef-
tijd al lang bereikt heeft, maar een krassere oude heer is
moeilijk te vinden. Amstel Bier werd al jaren geëxporteerd
om precies te zijn: negen jaar toen de kroonkurk officiëel
werd erkend. Dit gebeurde in 1892, toen William Painter, een
Amerikaan, patent op deze sluiting verkreeg en tevens de enige
maker wérd van het apparaat dat de kroonkurken kon aanbrengen.
Het is de vraag of William Painter heeft kunnen voorzien welke
veranderingen zijn uitvinding in de bottelindustrie heeft teweeg
gebracht. Of hij heeft kunnen voorzien, dat er fabrieken zouden
ontstaan die niets anders zouden maken dan die kleine onaanzien
lijke kroonkurk, in kwantiteiten die niet in de duizenden, maar in
de miljoenen per dag lopen.
UIT ROTTERDAM
De machines die wij tegenwoordig gebruiken voor het sluiten van
de flessen werden in 1948 in gebruik genomen, maar de kroonkurk
deed reeds in het begin van deze eeuw zijn intrede in onze brou
werij, toch duurde het nog tot 1932, voordat de eerste kroonkurken
in Nederland op grote schaal werden geproduceerd. Daarvóór wer
den zij bijna alle geïmporteerd.
Aan de Maas in Rotterdam ligt sinds 1932 de enige fabriek in
Nederland, die niets anders fabriceert dan kroonkurken. Het is de
fabriek die ons voorziet van deze onmisbare sluitingenDe Neder
landse Kroonkurk Mij. N.V., wier produkt beter bekend is onder
de naam Apexes.
In de mooie hallen van de fabriek werken een kleine 250 man,
maar ondanks het feit, dat de hele kroonkurk hier wordt gemaakt,
begint de fabricage eigenlijk al in Amerika en Portugal. Uit de
Verenigde Staten komen de platen blik, welke de juiste dikte
moeten hebben. Uit Portugal worden de kurkschijfjes gezonden,
want in 1909 ontdekte men dat deze absoluut noodzakelijk zijn om
een kroonkurk bruikbaar te maken. De kurkschijfjes worden gemaakt
van gemalen bast van de kurkeik; de kruimels worden in dunne
staven, met de middellijn van de toekomstige kroonkurk, geperst,
waarna van deze staven dunne schijfjes worden gesneden. Beide
grondstoffen kan Nederland niet leveren.
De platen blik komen per schip aan in middelgrote kratten, welke
meer dan een ton per stuk wegen. De grootte van de platen maakt
ze gemakkelijk te hanteren door één man, maar ze zijn nog iets te
groot voor de machines die ze moeten verwerken. Dit is gedaan
om eventuele beschadigingen welke gedurende het transport aan
de randen zijn ontstaan, te kunnen wegsnijden. Zouden ze precies
pas zijn, dan moest men een lichtbeschadigde plaat weggooien of
tenminste als schroot verkopen. Zodra de produktie begint, worden
de platen door een machine op de juiste maat en vooral haaks ge
sneden. Vervolgens verdwijnen zij in een machine, waar ze aan één
kant worden voorzien van goudvernis, welke direct wordt gedroogd.
Deze onderkant zal later de binnenzijde van de kroonkurk worden
en het vernis dient om roesten te voorkomen. Na deze behandeling
wordt de bovenkant van de plaat, volgens het offsetprocedé bedrukt
met de reklametekening, het merk of datgene wat de klant wenst.
Staan eenmaal de tekening en de kleuren op het metaal, dan wordt
hierover weer een laag vernis aangebracht, waarna de plaat wordt
gemoffeld. 288 kroonkurken in platte vorm zijn klaar.
