X
en het RODE, dat hier te lande het meest
voorkomt. Het witte hert is doorgaans ver
sierd met een gouden halsketen en de oor
sprong van die figuur stamt uit de verre
oudheid, zoals reeds blijkt uit de verhalen
van Aristoteles, Plinius, en uit overleve
ringen over Julius Ceasar, Hendrik I,
Richard II. Toen deze laatste in 1390 op
Smithfield een prachtig tournooi gaf ter
gelegenheid van het feit, dat enige heren
(waaronder Willem IV van Holland) tot
ridders van de Kouseband werden geslagen,
droegen allen, die van 's konings Huis wa
ren, één livrei„hun rokken, wapens, schil
den en paardedekken waren geborduurd
met witte herten, die gouden halsbanden
droegen".
U zult zeker met belangstelling hebben
gekeken naar de reproductie van de
„Lachende Man met Bierstoop" van Frans
Hals. Ook op die bierstoop weer ons vlie
gend hert weergegeven door deze grote
kunstenaar.
Omtrent het leven van Frans Hals is wei
nig bekend. Wij weten, dat hij omstreeks
1580 te Mechelen of Antwerpen het le
venslicht aanschouwde. In de geboorte
registers van Haarlem wordt vermeld, dat
in 1591 aldaar geboren werd „Dirric", zoon
van Franchois Hals, droogscheerder en la-
kenarbeider uit Mechelen. Dirric was een
broer van Frans. Het is waarschijnlijk dat
zijn ouders ter wille van het geloof uit de
zuidelijke Nederlanden naar Haarlem trok
ken, waar de vader werk kon vinden in
een der talrijke weverijen. Frans werd leer
ling van Karei van Mander (1548-1606),
een zeer ontwikkeld man, die behalve als
schilder, ook als schrijver bekendheid heeft
verworven door zijn „Schildersboeck".
Merkwaardig is het dat Hals ondanks de
vele opdrachten altijd schulden had en zijn
leven lang kon hij de tering niet naar de
nering zetten en in 1662 gaf de stad Haar
lem hem zelfs een ondersteuning van twee
honderd Carolus guldens, waarbij later
nog drie kruiwagens turf gevoegd werden.
Op 29 september 1666 stierf de grijze kun
stenaar en werd van de armen begraven. In
het dodenregister van de Sint Bavo lazen
wij
„Een openinck in de groote Kerck is aan
gevraagd voor Mr. Frans op 't Coor ƒ4,-".
Onze „lachende man" behoort tot een reeks
genrestukken van de meester; hij schil
derde deze volkstypen, wanneer de offi
ciële opdrachten hem teveel bonden en hij
behoefte gevoelde om zich eens geheel te
laten gaan en zijn schildersdrift de vrije
teugel te laten. Met een minimum aan mid
delen maakte hij zoveel mogelijk zicht
baar. In het gezicht van de drinker toont
hij ons de sfeer, de stemming en de on
lesbare dorst en daar liet hij datgene spre
ken, wat hij uit de veelheid van eigen
schappen als essentiële karaktertrekken had
waargenomen. Hij vertrouwde deze drink-
figuren op impressionistische wijze van
het oog in de hand aan het wachtende
doek toe. In dit genre heeft Hals zich wel
licht het meest volledig uitgesproken en
dit genre bezorgde hem de titel van „schil
der van de lach". De weergave van het
lachen in alle schakeringen, van het glim
lachen tot aan de heldere lach hoort tot het
wonderbaarlijkste gegeven in zijn kunst.
Een vrolijke drinker, een oude zwart-eiken-
houten bierstoop met verroeste ijzeren ban
den maar met een helder kleurig hert, Ie
ren ons deze meester waarderen en be
wonderen.
Van een bierpul, via het Vliegend Hert,
naar Frans Hals is slechts een kleine stap
voor schrijvers en dichters. Geschreven heb
ben we, zien kunt u het in het Frans Hals-
Museum der gemeente Haarlem, en het
dichten laten we liever over aan Samuel
Ampring, die in 1628 reeds betoogde:
„Hoe wacker schilderd Franz de luyden
naer het leven
Wat suyv're beeldekens weet Dirk ons niet
te geven
Gebroeders in de konst
gebroeders in het bloed
Van éénen konsten min en moeder
opgevoed".
G. WHardeveld Kleuver Jr.
22
