6
AMSTEL-ECHO
OVER ENKELE UITDRUKKINGEN IN
ONZE TAAL, ONTLEEND AAN
DE BIJBEL.
„Tempora mutantur et nos mutamur in illis" zei
den de oude Romeinen, hetgeen eenvoudig zeggen
wil: De tijden veranderen en wij met hen. En dit
geldt al evenzeer de taal, waarvan men zich be
dient. Ons Nederlands, zoals dit thans gesproken
en geschreven wordt, is anders dan het Nederlands
van 50 jaar terug. Allerlei invloeden spelen een
rol; het klimaat, de broodwinning, de volken resp.
bevolkingsgroepen, waarmede men in aanraking
komt door de handel, enz. Onze taal is een Ger
maanse taal, maar het zal niemand moeilijk vallen
om er verscheidene woorden in te ontdekken, die
van uitheemse oorsprong zijn. In de loop der
eeuwen slopen woorden onze taal binnen o.a. uit
het Latijn, uit het Frans, uit het Maleis en zelfs
en dit meer plaatselijk bijv. te Amsterdam on
der invloed der Joden uit het Hebreeuws. Bij
nadere bestudering blijkt, dat vele woorden, die
niemand meer als uitheems aanvoelt, toch van
vreemde oorsprong zijn. Als voorbeeld diene het
woord „straat". Toen de Romeinen in de eerste
jaren omtrent het begin onzer jaartelling het hui
dige West-Europa beheersten en onze voor
ouders, de Batavieren, hun onderworpen waren,
legden zij ook in ons land wegen aan. die zij beter
begaanbaar maakten door die te bedekken met
stenen en dgl. Zulk een weg noemden zij een „via
strata", d.i. bedekte weg. Deze uitdrukking namen
onze voorouders over met weglating van het
woord „via" en het woord „strata", straat, had
zijn intrede gedaan in de taal der bewoners dezer
lage landen.
Door de ligging van ons land aan de zee en de
aanwezigheid van rivieren en talloze wateren in
het land zelf raakte de bevolking als vanzelf met
het water vertrouwd. Men begon zich toe te leg
gen op de visserij en de zeevaart, die voor een groot
deel der bevolking een ruime bron van inkomsten
betekenden. Talloos velen vonden hun dagelijks
werk op het water en zo is het te begrijpen, dat
vele uitdrukkingen in onze taal ontleend zijn aan
de scheepvaart en de visserij, Wij denken hierbij
aan uitdrukkingen als bijv.: moeten roeien met de
riemen die men heeft, de wind in de zeilen hebben,
met iemand in zee gaan, schipperen, door de mazen
van het net kruipen, aan welke voorbeelden de
lezer zelf nog vele zal weten toe te voegen.
De tijden veranderen en daarmede ook de taal.
Grote veranderingen voltrokken zich in de 16e en
17e eeuw door de beweging op kerkelijk gebied,
bekend als de Reformatie, waartoe de stoot ge
geven is door Luther in Duitsland en Calvijn in
Genève. Ook in ons vaderland is de Hervorming
van grote invloed geweest. Hier te lande ontstond
naast enkele andere kleinere Protestantse kerk
genootschappen de Gereformeerde Kerk. Een
synode (de hoogste kerkelijke vergadering) werd
„Voorzichtig en „Niet kantelen"
Leest hij, en verder prijkt nog fier
Op 't deksel: „Holland. AMSTELBIER
Oh goede, beste Philomeel,
Als levend mens deed gij reeds veel,
Maar dat ge op Uw begrafenis
Uw volk nog spoort tot lafenis,
De beste die de wereld kent,
De beste,, die de keel verwent.
Waardoor straks de verdorste stoet
Gaat arbeiden met frisse moed,
Dat stempelt U, die laatste raad,
Tot een regent van groot formaat
Uw laatste bede wordt verhoord,
Men laat de kist, hangend in koord,
Zonder te kant'len en voorzichtig
Neer in het graf, heel evenwichtig.
Moge de wind die daar zal stoeien
In 't gras, dat op Uw graf zal groeien,
Moge de vogel Philomeel*)
Met zijn zoet avondlijk gekweel
Uw faam door 't ganse land verbreiden
Opdat het volk nog lange tijden
Uw nagedachtenis zal eren,
U in 't gesprek zal memoreren,
En dat het op U moge klinken
Zolang men AMSTELBIER zal drinken.
Het einde van de tweede zang
Ook al, naar 'k vrees, weer veel te lang.
Adieu dus kinders groot en klein,
Het past ons thans om stil te zijn.
Het is al laat, ga nu dus henen,
Maak geen lawaai, loop op Uw tenen.
Ge gelooft wellicht 't vertelde niet?
Ik zeg U, het is echt geschied,
En hoort ge ooit een nachtegaal,
Denk dan nog eens aan dit verhaal.
Het verhaal van de begrafenis van Philomela van de hand
van P. Chr. Pas troffen wij aan in het nummer van Septem
ber 1948 van het Missietijdschrift der Zusters Oblaten van de
Assumptie, Hulsberg (L.), dat wij ontvingen door bemidde
ling van de heer Kerckhoffs van ons Filiaal te Heerlen.
Bangwe bestaat echt, het ligt aan het Tanganyika-meer,
Philomela was de vrouw van de burgemeester; het maken
van de kist en wat er op stond is historisch. De rest van
het verhaal is opsiering van Democritus. Onze hartelijke
dank aan allen die ons in staat stelden van de gegevens voor
dit berijmde verhaal gebruik te maken. Red.
Philomela nachtegaal.
<3>
