2
ÏÏltcLLkcJPie, Kfio-n,Le.(!c
AMSTEL-ECHO
Infectie en haar bestrijding
Zodra bacteriën in het menselijk lichaam zijn bin
nengedrongen scheiden ze een vergift, het toxine,
af. Het lichaam beantwoordt dit met het maken
van een tegengift, het antitoxine. Iedere bacterie
soort heeft zijn eigen antitoxine. Is er nu vol
doende antitoxine in het bloed van de lijder aan
wezig, dan wint het lichaam het en herstelt de
patiënt. In het tegenovergestelde geval gaat de
patiënt te gronde.
Het is dus zaak de hoeveelheid antitoxine in het
bloed(serum) van de lijder zo groot mogelijk te
doen zijn, des te meer heeft hij de kans te her
stellen. In het bloedserum van de herstelde patiënt
zitten nog geruime tijd grote hoeveelheden anti
toxine. zodat deze dan ook gedurende die tijd
onvatbaar is voor een nieuwe infectie.
Het eenvoudigste zou dus zijn bij het uitbreken
van een infectieziekte, bloedserum van een pas
van diezelfde infectieziekte herstelde patiënt te
brengen in het bloed van de lijder, om zo zijn
hoeveelheid antitoxine te vergroten. Bij enkele
infectieziekten wordt dit dan ook wel gedaan.
Meestal hebben we bij het plotseling uitbreken
van een epidemie niet voldoende pasherstelde
patiënten tot onze beschikking om aan de grote
aanvraag van antitoxine-serum te kunnen voldoen.
In de practijk gaat het dan ook op een andere
wijze. Nemen we als voorbeeld de diphteritis,
een besmettelijke keelziekte, veroorzaakt door de
diphterie-bacil. mede omdat dit één van de eerste
ziekten is, waarbij deze wijze van bestrijding is
toegepast.
Men besmet een paard met verzwakte diphterie-
bacillen zodanig, dat het beest wel ziek wordt,
maar er niet aan sterft. Zodra het beest hersteld
is, bevat zijn bloedserum dus grote hoeveelheden
diphterie-antitoxine. Men tapt hem nu zoveel
bloed af. als zonder schade kan geschieden en
maakt hiervan een serum. Daar deze infectie
geheel kunstmatig wordt opgewekt, hebben we
het in de hand de sterkte van het serum
te regelen, hetgeen een groot voordeel is. Dit
serum wordt bewaard in dichtgesmolten glazen
buisjes en is ongeveer een jaar lang houdbaar.
Zodra nu een patiënt besmet wordt met diphterie.
spuiten we hem een hoeveelheid van dit paarden-
serum in en vergroten zo zijn hoeveelheid anti
toxine. Desnoods kunnen we bij ernstige gevallen
dit enige malen herhalen. Door deze serumbehan
deling is het dan ook gelukt de sterfte aan diph
terie enorm te doen dalen.
Een andere wijze van bestrijding van infectie
ziekten is de vaccinatie. Hierbij enten we gezonde
mensen, waarvan men in de toekomst kan ver
wachten, dat zij in aanraking zullen komen met
lijders aan infectieziekten (b.v. vertrek naar Indië)
in met een verzwakte oplossing van bacteriën
van die infectieziekte, waarvoor wij hem onvat
baar willen maken. Hij krijgt dan een lichte in
fectie, is daar enige dagen vervelend van. maar
krijgt nu antitoxine in zijn bloed en is nu verder
gedurende enige tijd onvatbaar voor deze ziekte.
Deze wijze van bestrijding werd al enige duizen
den jaren geleden toegepast door de Chinezen
tegen pokken. Het was hun bekend, dat iemand,
die pokken had gehad en was hersteld, verder
onvatbaar was voor pokken. Ze lieten nu mensen
slapen in hemden van poklijders, die dus met
etter van pokpuisten waren doordrenkt en die ze
een tijdje hadden bewaard, waardoor de bacteriën
minder sterk waren geworden. Deze kregen nu
een lichte pokinfectie en waren nu verder onvat
baar. Ook werden wel ingedroogde restjes van
pokpuisten in de neus gebracht.
In het begin der 19e eeuw was het een Engelse
geneesheer, Jenner, opgevallen, dat er ook een
soort pokken voorkwam bij koeien. Soms infec
teerde een melker zich hiermede en kreeg nu pok
puisten aan de handen. Diegenen nu, die deze
koepokziekte gehad hadden, bleken bij een echte
pokepidemie (en die kwamen toentertijd veel
voor) niet aangetast te worden. Hij entte nu een
kind met deze koepokken en ook dit kreeg geen
pokken. Al gauw vond hij navolging en nu is in
de meeste beschaafde landen de koepokinenting
wettelijk verplicht, waardoor de pokken hier prac-
tisch zijn verdwenen.
De door inenting verkregen onvatbaarheid voor
pokken is een tijdelijke en moet dus feitelijk na
enige tijd herhaald worden.
Na dit uitstapje op het gebied der bestrijding van
infectieziekten in het algemeen, keren we weer
terug naar de bestrijding der wondinfectie. Ook
hier vinden de hierboven genoemde begrippen
toepassing, maar helaas gaan deze hierbij niet zo
goed op als in de hierboven genoemde gevallen.
De serumantitoxine-behandeling is toch bij de
wondinfectie practisch van weinig waarde, terwijl
de vaccinatie wel eens wordt toegepast bij b.v.
hardnekkige gevallen van steenpuisten. De resul
taten zijn evenwel niet zeer moedgevend.
Als middel ter bestrijding van wondinfectiebacte-
riën heb ik U reeds genoemd het joodtinctuur.
Dit is evenwel niet het enige middel. Er bestaan
een reeks chemische stoffen, die in oplossing de
eigenschap bezitten om bacteriën te doden (car-
bolzuur, sublimaat, enz.). Ze bezitten allen even
wel de onaangename eigenschap, dat zij welis
waar bacteriën kunnen doden, maar ook de cellen
van het lichaam aantasten en dus in sterk ver
dunde oplossing alleen maar plaatselijk bruikbaar
zijn.
Ongeveer 10 jaar geleden ontdekte Domanigk
een stof, die bacteriën doodde en de lichaamscel
len niet aantastte: het prontosil. Deze stof kan
worden ingenomen en geeft inderdaad goede
resultaten, zodat dit prontosil en verschillende
